Yakın vakit içindera kadar büsbütün marjinal durumda olan birtakım dini yapılar ve bunların çoğunlukça prestij görmeyen formcu din anlayışları ne oldu da son senelerda bu kadar öne çıktı, görünürlüğünü arttırdı ve daha da değerlisi toplumda geniş bir kabul yahut ilgi kazandı?
Dini bütünüyle biçimlere indirgeyen, meyvanın özüyle değil kabuğuyla ilgilenen, mektuba değil zarfa prestij eden, nasları literal manalarıyla yorumlayan, farklı anlayışta olanları derhal afaroz eden ve cehenneme yollayan bu saldırgan zihniyet nasıl bu denli tesirli hale gelebildi?
Gerçi sol Kemalistler için ortalarında fark yok lakin dinin “eğitimi sınırlı” kısımlara hitap eden biçime dayalı yorumuyla kentli ve eğitimli toplumlara seslenen akla ve hikmete dayalı yorumu içinde tarih boyunca korunmuş olan istikrarın bozulması toplumsal nizamın geleceği ismine da önemli bir sorun oluşturuyor.
Birkaç ay evvel Prof. Mustafa Öztürk’ün, bugünlerde ise Prof. Mehmet Azimli’nin başına gelenler ortada. Bugünkü ilahiyatçılar jenerasyonunun en parlak temsilcileri olan bir tefsir alimiyle bir siyer alimi bilgisiz kalabalıklara gaye gösterilerek lince maruz bırakıldı. İsmi geçen hocaların “yazdıklarının” tek satırını okumamış beşerler –ironik biçimde– bu din alımlarını “yazdıkları” yüzünden amaç alıyorlar. (Çünkü okumaları gerekmiyor, birileri onlara bildiriyor neye nasıl reaksiyon göstereceklerini.)
***
Gerçi bizim ilahiyat hocalarının birçok memlekette neyin ne olduğunu düzgün bildikleri için birtakım ayaklara basmamaya çalışarak kendilerini o ayakların sahiplerinin şerrinden korurlar. Ne var ki birtakım hocalar, güya hoca değillermiş de dinin üstü örtülmüş orjinal bildirisini açığa çıkarma görevleri varmış üzere (!) topluma bu istikamette bir şeyler anlatmaya çalışıyorlar, bununla da yetinmeyip haksızlık yahut kötülük saydıkları tavırları faillerinin kim olduğuna bakmadan eleştiriyorlar!
İşte bunlardan biri olan Azimli Hoca bir süre evvel Sezen Aksu olayında provası yapılan bir taarruz kampanyasına maruz şu anda. hiç bir haklı öne sürülen nedeni olmayan, daha doğrusu uydurma öne sürülen sebebi bile zorlukla imal edilen bir suçlama attılar ortaya birileri. Zira bir fikri beğenmemek yetmiyor, o fikrin aslında bizim kıymetlerimize hakaret manası taşıdığına inanmak –ve hassas kitleleri buna inandırmak– da gerekiyor.
Azimli olayındaki durum tam olarak bu. Siyeri Farklı Okumak yapıtında hoca bir görüşü eleştiriyor… Hz. Peygamber’in ilahi vahye mazhar oluşunu, risalet misyonunu, toplumsal ve manevi önderliğini “nesebiyle” açıklama yaklaşımına karşı çıkıyor. Bu yaklaşımın soy ve ırk üstünlüğü üzere İslam’ın reddettiği cahiliye temayüllerine kapı açması kaygısını tabir ediyor.
Okuduğunu anlamaktan aciz kimi zevatın yahut daha da berbatı okuduklarını kasıtla çarpıtarak kamuoyunu galeyana getirmeye çalışan birilerinin “Peygambere hakaret” dedikleri sözler bunlar. Galiba yapıtın bağlamı ve ana fikri prestijiyle “Nasıl olsa ne demek istediğim belli” rahatlığıyla, kullanılan sözlerin üzerinde fazla titizlenmeksizin kaleme alınmış iki cümle…
Azimli Hoca kimi okurların uyarısı üzerine “Yanlış anlayan olabilir” hassasiyetiyle 2011’deki baskısından itibaren bu kısımları kitaptan çıkartmış. Lakin kitapta artık bulunmayan o satırlar bugün arşivlerden çıkarılıp insanları tahrik etmek için toplumsal medya üzerinden yayılıyor. Aslında okuduğunu manaya kabiliyeti olan hiç kimse bu satırları da –en evvel FETÖ’nün 2014’te Dicle Üniversitesinde ayağına basan Azimli’yi itibarsızlaştırmak için ortaya attığı ve artık diğer ellerde bir daha gündeme getirilen– o dehşetli suçlamayla bağdaştıramaz.
Buna karşın Hoca’nın, birtakım ikazlar üzerine yapıtından 2011’de çıkarttığı (ve üstelik yapıtın eski baskılarında bunları okuyup rahatsızlık duymuş olabilecek bireylerden özür dilediği) kelam konusu iki cümleyi yeni yazılmış, yeni söylenmiş üzere yansıtmak, kendilerince bir yanlış var ise bu yanlışın oldukcatan düzeltilmiş olduğunu gizlemek hangi hedefe hizmet ediyor olabilir?
***
Fakat burada asıl sorun artık sıkça görmeye başladığımız bu tıp makûs niyetli tertip ve kampanyaların niyetlerinden çok, profesyonel ahlaksızların kolay kolay ayartıp yönlendirebilecekleri kıvamdaki öfkeli kalabalıkları üreten bir sosyokültürel iklimin mevcudiyeti.
Karşımızdaki asıl vehamet toplumun ortak bedeller etrafındaki birliğinin bozulup kompartımanlara ayrılan toplum kesitlerinin birbirlerinden süratle uzaklaşmakta oluşları. Kutupların çekişi istikametinde gerçekleşen bu uzaklaşma giderek öfkeye, nefrete ve düşmanlaşmaya yer hazırlıyor.
Bugünkü tablo hiç de iç açıcı değil. Lakin gidişat değiştirilemezse şimdikinden daha vahim bir yerin oluşması engellenemeyebilir. Bunun için evvela bir zümrenin konuşmaya başlaması, artık yanlışa yanlış demekten geri durmaması gerekiyor: İlahiyat hocaları daha fazla susarak ilimlerinin izzetini koruyamazlar.
Ülkedeki kutuplaşma siyasetinin yardımcı ögesi yapılmak istenen kümelerin rolü iktidar açısından hoşnutluk verici olabilir ancak toplum seçkinleri dediğimiz aydınlar, sanatkarlar, bilim insanları milletin geleceğinin iktidar hesaplarına meze yapılmasına itiraz etmek zorundalar.
Kaldı ki mevcut siyasi iktidarın himayesinde üzere görünen ancak aslında sayısal güçleriyle siyasal güçleri denetim altında tutabilen yapılardan kelam ediyoruz. İktidar şu anda boynuna sarılmış durumdaki bu “dost”larını hangi ırmakta karşıdan karşıya geçirebilir?
Dini bütünüyle biçimlere indirgeyen, meyvanın özüyle değil kabuğuyla ilgilenen, mektuba değil zarfa prestij eden, nasları literal manalarıyla yorumlayan, farklı anlayışta olanları derhal afaroz eden ve cehenneme yollayan bu saldırgan zihniyet nasıl bu denli tesirli hale gelebildi?
Gerçi sol Kemalistler için ortalarında fark yok lakin dinin “eğitimi sınırlı” kısımlara hitap eden biçime dayalı yorumuyla kentli ve eğitimli toplumlara seslenen akla ve hikmete dayalı yorumu içinde tarih boyunca korunmuş olan istikrarın bozulması toplumsal nizamın geleceği ismine da önemli bir sorun oluşturuyor.
Birkaç ay evvel Prof. Mustafa Öztürk’ün, bugünlerde ise Prof. Mehmet Azimli’nin başına gelenler ortada. Bugünkü ilahiyatçılar jenerasyonunun en parlak temsilcileri olan bir tefsir alimiyle bir siyer alimi bilgisiz kalabalıklara gaye gösterilerek lince maruz bırakıldı. İsmi geçen hocaların “yazdıklarının” tek satırını okumamış beşerler –ironik biçimde– bu din alımlarını “yazdıkları” yüzünden amaç alıyorlar. (Çünkü okumaları gerekmiyor, birileri onlara bildiriyor neye nasıl reaksiyon göstereceklerini.)
***
Gerçi bizim ilahiyat hocalarının birçok memlekette neyin ne olduğunu düzgün bildikleri için birtakım ayaklara basmamaya çalışarak kendilerini o ayakların sahiplerinin şerrinden korurlar. Ne var ki birtakım hocalar, güya hoca değillermiş de dinin üstü örtülmüş orjinal bildirisini açığa çıkarma görevleri varmış üzere (!) topluma bu istikamette bir şeyler anlatmaya çalışıyorlar, bununla da yetinmeyip haksızlık yahut kötülük saydıkları tavırları faillerinin kim olduğuna bakmadan eleştiriyorlar!
İşte bunlardan biri olan Azimli Hoca bir süre evvel Sezen Aksu olayında provası yapılan bir taarruz kampanyasına maruz şu anda. hiç bir haklı öne sürülen nedeni olmayan, daha doğrusu uydurma öne sürülen sebebi bile zorlukla imal edilen bir suçlama attılar ortaya birileri. Zira bir fikri beğenmemek yetmiyor, o fikrin aslında bizim kıymetlerimize hakaret manası taşıdığına inanmak –ve hassas kitleleri buna inandırmak– da gerekiyor.
Azimli olayındaki durum tam olarak bu. Siyeri Farklı Okumak yapıtında hoca bir görüşü eleştiriyor… Hz. Peygamber’in ilahi vahye mazhar oluşunu, risalet misyonunu, toplumsal ve manevi önderliğini “nesebiyle” açıklama yaklaşımına karşı çıkıyor. Bu yaklaşımın soy ve ırk üstünlüğü üzere İslam’ın reddettiği cahiliye temayüllerine kapı açması kaygısını tabir ediyor.
Okuduğunu anlamaktan aciz kimi zevatın yahut daha da berbatı okuduklarını kasıtla çarpıtarak kamuoyunu galeyana getirmeye çalışan birilerinin “Peygambere hakaret” dedikleri sözler bunlar. Galiba yapıtın bağlamı ve ana fikri prestijiyle “Nasıl olsa ne demek istediğim belli” rahatlığıyla, kullanılan sözlerin üzerinde fazla titizlenmeksizin kaleme alınmış iki cümle…
Azimli Hoca kimi okurların uyarısı üzerine “Yanlış anlayan olabilir” hassasiyetiyle 2011’deki baskısından itibaren bu kısımları kitaptan çıkartmış. Lakin kitapta artık bulunmayan o satırlar bugün arşivlerden çıkarılıp insanları tahrik etmek için toplumsal medya üzerinden yayılıyor. Aslında okuduğunu manaya kabiliyeti olan hiç kimse bu satırları da –en evvel FETÖ’nün 2014’te Dicle Üniversitesinde ayağına basan Azimli’yi itibarsızlaştırmak için ortaya attığı ve artık diğer ellerde bir daha gündeme getirilen– o dehşetli suçlamayla bağdaştıramaz.
Buna karşın Hoca’nın, birtakım ikazlar üzerine yapıtından 2011’de çıkarttığı (ve üstelik yapıtın eski baskılarında bunları okuyup rahatsızlık duymuş olabilecek bireylerden özür dilediği) kelam konusu iki cümleyi yeni yazılmış, yeni söylenmiş üzere yansıtmak, kendilerince bir yanlış var ise bu yanlışın oldukcatan düzeltilmiş olduğunu gizlemek hangi hedefe hizmet ediyor olabilir?
***
Fakat burada asıl sorun artık sıkça görmeye başladığımız bu tıp makûs niyetli tertip ve kampanyaların niyetlerinden çok, profesyonel ahlaksızların kolay kolay ayartıp yönlendirebilecekleri kıvamdaki öfkeli kalabalıkları üreten bir sosyokültürel iklimin mevcudiyeti.
Karşımızdaki asıl vehamet toplumun ortak bedeller etrafındaki birliğinin bozulup kompartımanlara ayrılan toplum kesitlerinin birbirlerinden süratle uzaklaşmakta oluşları. Kutupların çekişi istikametinde gerçekleşen bu uzaklaşma giderek öfkeye, nefrete ve düşmanlaşmaya yer hazırlıyor.
Bugünkü tablo hiç de iç açıcı değil. Lakin gidişat değiştirilemezse şimdikinden daha vahim bir yerin oluşması engellenemeyebilir. Bunun için evvela bir zümrenin konuşmaya başlaması, artık yanlışa yanlış demekten geri durmaması gerekiyor: İlahiyat hocaları daha fazla susarak ilimlerinin izzetini koruyamazlar.
Ülkedeki kutuplaşma siyasetinin yardımcı ögesi yapılmak istenen kümelerin rolü iktidar açısından hoşnutluk verici olabilir ancak toplum seçkinleri dediğimiz aydınlar, sanatkarlar, bilim insanları milletin geleceğinin iktidar hesaplarına meze yapılmasına itiraz etmek zorundalar.
Kaldı ki mevcut siyasi iktidarın himayesinde üzere görünen ancak aslında sayısal güçleriyle siyasal güçleri denetim altında tutabilen yapılardan kelam ediyoruz. İktidar şu anda boynuna sarılmış durumdaki bu “dost”larını hangi ırmakta karşıdan karşıya geçirebilir?