Marmara Bölgesi‘nde yaşanacak 6 ve üzeri şiddetindeki lerde tsunami riskinin olduğunu belirten uzmanlar, vatandaşların ve mahallî idarelerin hazırlıklı olmaları durumunda can kaybının önlenebileceğini lakin mesken ve işyerlerinde maddi hasar oluşabileceğini lisana getiriyor.
24-26 Eylül 2019 sarsıntıları daha sonrası meydana gelen zelzele aktivitesinin vakte bağlı değişimi (Eyidogan, H., Sevilgen, V., 2019)
İSTANBUL’DA TSUNAMİ OLUR MU?
Geçmiş senelerda Marmara Denizi’nde olan tsunamilere ve günümüzde yapılan tahlillere bakılırsa; Marmara Denizi’nde tsunami üretebilecek bir zelzeleden daha sonra zayıf da olsa bir risk vardır. Ama oluşacak tsunaminin Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen ve dalga uzunluğu 30 metreyi geçen tsunamiler üzere olmayacağı açıktır.
TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası’ndan Yıldız Altınok’un ‘Marmara’da Zelzele ve Jeofizik’ başlıklı çalışmasına nazaran, Marmara Denizi’nde tsunami üretebilecek şartlardaki (6 ve üzeri büyüklükteki depremlerde) tsunami meydana gelebilir.
Tarihî datalara bakılırsa Marmara Bölgesi’nde tsunami oluşma mümkünlüğü 100 yılda birdir.
Ahmet Cevdet Yalçıner’in ‘TÜBİTAK Bilim Teknik’ yayınında yer alan makalesine göre, oluşabilecek rastgele bir de meydana gelebilecek tsunaminin, Marmara Denizi’nde doğu-batı doğrultusunu geçme müddeti 50 dakika kadardır. Ancak bu kapalı denizde çalkantının devam etmesi ve yansıyan dalgaların tesirli olması beklenmelidir.
TSUNAMİNİN MARMARA’YA TESİRİ NE OLUR?
Marmara’da tesirli olmuş tsunamileri, geçmiş kayıtlara bakarak öğrenmek mümkün. 1509 yılında İstanbul’da yaşanan sarsıntıyla oluşan tsunaminin İstanbul surlarını aştığı ve dalganın tırmanma yüksekliğinin 6 metreye ulaştığı biliniyor.
1894 yılındaki İstanbul sarsıntısında de oluşan tsunami İstanbul’da tesirli olmuş. Kimi yerlerde deniz 50 metre kadar çekilmiş ve geri dönmüş ancak kıyı hududu değişmemiş.
1927 yılında meydana gelen zelzelede ise, deniz suyu kabarmış ve 200 metre kıyıya taşmış. Adalar civarında ve Büyükçekmece’den Kartal’a kadar olan alanda tsunami gözlemlenmiş.
Sarsıntının büyüklüğü 7’den küçük, dalganın yüksekliği 6 metreden az ölçülmüş.
1991 yılı İstanbul sarsıntısında Karaköy ve Azaplı köprüleri de su altında kalmış.
İSTANBUL’DA TSUNAMİ OLURSA HANGİ İLÇELER MAHALLELER ETKİLENİR?
Ekim 2007 prestiji ile tamamlanan ‘Tsunami Tehlike Analizi’ projesi kapsamında ODTÜ’den Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner tarafınca hazırlanan fay ve heyelanların hareketine bağlı modelleme şöyleki:
* İstanbul Kıyılarında oluşması mümkün en büyük dalga yüksekliği 5.56 metredir.
* En yüksek dalganın ulaşacağı kıyı bandı İstanbul’un doğusu ve kıyıya paralel 10 km’lik kıyı çizgisidir.
* Tsunami dalgasının kıyılara erişme vakti 8 dakika, kıyılarda ilerleme arası 150 metreden azdır.
İSTANBUL TSUNAMİ KAÇIŞ (TAHLİYE) YOLLARI
(İBB), Marmara Denizi’ne kıyısı olan ilçelerde kıyılara ‘Tsunami Tahliye Yolu’ tabelaları koyuyor. Tabelalarda tsunami tehlikesinde izlenecek yol gösteriliyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Dekanı Zelzele ve Tsunami Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “İstanbul’da Küçükçekmece, Büyükçekmece, Bakırköy, Ataköy, kısmen Zeytinburnu ve Topkapı’ya yakın semtler tsunamiye yatkın yerler” diye konuştu.
Ersoy, “Marmara Denizi iç denizi bulunmasına karşın tsunami riski var. Geçmişte Marmara Denizi’nde meydana gelen zelzeleler İstanbul ve etrafını daima etkilemiştir. Bu sarsıntılarla birlikte tsunami gerçeğini de söz etmek gerekiyor. Son 2 bin yıl içerisinde 30’un üzerinde tsunami var. Pasifik’teki dalga yüksekliği Türkiye’de görülmez. Bizde, tsunami dalga uzunluğu birkaç metre olur. Yani 1 metrelik dalga Marmara kıyılarında, kıyıdan içeriye 50 metre bile girse kıyıdaki bütün arabaları ve insanları denize çekebilir.” dedi.
“Marmara Denizi’nde tsunami olacağını biliniyordu fakat sanırım planları yoktu” diyen Ersoy, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Tsunamide birinci dalga çoklukla centilmen dalgadır. Bu dalga yıkıcı değildir, akabinde gelen ikinci ve üçüncü dalga epey yıkıcı olabilir. Hem dalga geldiğinde, hem çekildiğinde kıyıda tahribat oluşabilir. Fakat bizler nasıl davranacağımızı bilirsek tsunamiden ziyan görmeyebiliriz.”
24-26 Eylül 2019 sarsıntıları daha sonrası meydana gelen zelzele aktivitesinin vakte bağlı değişimi (Eyidogan, H., Sevilgen, V., 2019)
İSTANBUL’DA TSUNAMİ OLUR MU?
Geçmiş senelerda Marmara Denizi’nde olan tsunamilere ve günümüzde yapılan tahlillere bakılırsa; Marmara Denizi’nde tsunami üretebilecek bir zelzeleden daha sonra zayıf da olsa bir risk vardır. Ama oluşacak tsunaminin Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen ve dalga uzunluğu 30 metreyi geçen tsunamiler üzere olmayacağı açıktır.
TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası’ndan Yıldız Altınok’un ‘Marmara’da Zelzele ve Jeofizik’ başlıklı çalışmasına nazaran, Marmara Denizi’nde tsunami üretebilecek şartlardaki (6 ve üzeri büyüklükteki depremlerde) tsunami meydana gelebilir.
Tarihî datalara bakılırsa Marmara Bölgesi’nde tsunami oluşma mümkünlüğü 100 yılda birdir.
Ahmet Cevdet Yalçıner’in ‘TÜBİTAK Bilim Teknik’ yayınında yer alan makalesine göre, oluşabilecek rastgele bir de meydana gelebilecek tsunaminin, Marmara Denizi’nde doğu-batı doğrultusunu geçme müddeti 50 dakika kadardır. Ancak bu kapalı denizde çalkantının devam etmesi ve yansıyan dalgaların tesirli olması beklenmelidir.
TSUNAMİNİN MARMARA’YA TESİRİ NE OLUR?
Marmara’da tesirli olmuş tsunamileri, geçmiş kayıtlara bakarak öğrenmek mümkün. 1509 yılında İstanbul’da yaşanan sarsıntıyla oluşan tsunaminin İstanbul surlarını aştığı ve dalganın tırmanma yüksekliğinin 6 metreye ulaştığı biliniyor.
1894 yılındaki İstanbul sarsıntısında de oluşan tsunami İstanbul’da tesirli olmuş. Kimi yerlerde deniz 50 metre kadar çekilmiş ve geri dönmüş ancak kıyı hududu değişmemiş.
1927 yılında meydana gelen zelzelede ise, deniz suyu kabarmış ve 200 metre kıyıya taşmış. Adalar civarında ve Büyükçekmece’den Kartal’a kadar olan alanda tsunami gözlemlenmiş.
Sarsıntının büyüklüğü 7’den küçük, dalganın yüksekliği 6 metreden az ölçülmüş.
1991 yılı İstanbul sarsıntısında Karaköy ve Azaplı köprüleri de su altında kalmış.
İSTANBUL’DA TSUNAMİ OLURSA HANGİ İLÇELER MAHALLELER ETKİLENİR?
Ekim 2007 prestiji ile tamamlanan ‘Tsunami Tehlike Analizi’ projesi kapsamında ODTÜ’den Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner tarafınca hazırlanan fay ve heyelanların hareketine bağlı modelleme şöyleki:
* İstanbul Kıyılarında oluşması mümkün en büyük dalga yüksekliği 5.56 metredir.
* En yüksek dalganın ulaşacağı kıyı bandı İstanbul’un doğusu ve kıyıya paralel 10 km’lik kıyı çizgisidir.
* Tsunami dalgasının kıyılara erişme vakti 8 dakika, kıyılarda ilerleme arası 150 metreden azdır.
İSTANBUL TSUNAMİ KAÇIŞ (TAHLİYE) YOLLARI
(İBB), Marmara Denizi’ne kıyısı olan ilçelerde kıyılara ‘Tsunami Tahliye Yolu’ tabelaları koyuyor. Tabelalarda tsunami tehlikesinde izlenecek yol gösteriliyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Dekanı Zelzele ve Tsunami Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “İstanbul’da Küçükçekmece, Büyükçekmece, Bakırköy, Ataköy, kısmen Zeytinburnu ve Topkapı’ya yakın semtler tsunamiye yatkın yerler” diye konuştu.
Ersoy, “Marmara Denizi iç denizi bulunmasına karşın tsunami riski var. Geçmişte Marmara Denizi’nde meydana gelen zelzeleler İstanbul ve etrafını daima etkilemiştir. Bu sarsıntılarla birlikte tsunami gerçeğini de söz etmek gerekiyor. Son 2 bin yıl içerisinde 30’un üzerinde tsunami var. Pasifik’teki dalga yüksekliği Türkiye’de görülmez. Bizde, tsunami dalga uzunluğu birkaç metre olur. Yani 1 metrelik dalga Marmara kıyılarında, kıyıdan içeriye 50 metre bile girse kıyıdaki bütün arabaları ve insanları denize çekebilir.” dedi.
“Marmara Denizi’nde tsunami olacağını biliniyordu fakat sanırım planları yoktu” diyen Ersoy, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Tsunamide birinci dalga çoklukla centilmen dalgadır. Bu dalga yıkıcı değildir, akabinde gelen ikinci ve üçüncü dalga epey yıkıcı olabilir. Hem dalga geldiğinde, hem çekildiğinde kıyıda tahribat oluşabilir. Fakat bizler nasıl davranacağımızı bilirsek tsunamiden ziyan görmeyebiliriz.”