ALİ BARSKANMAY
Geçtiğimiz hafta Burgazada’ya İrfan Erdoğan Hoca’yı ziyarete gittim. Uzun müddettir düşündüğümüz ve ertelediğimiz görüşmeyi gerçekleştirdik. Bir yıl evvel görüşmüştük. Bir yıl ortasında dünyada ve Türkiye’de maarif dünyasının değişenleri ve mevcut durumları üzerinde konuştuk. Pandeminin eğitimde ihtilal yapmak için bir fırsat sunduğunu söyleyen İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısım Lideri Prof. Dr. İrfan Erdoğan dünyada yeni eğitim trendinin seyreltilmiş ve lokal eğitim olduğunu tabir etti.
Eğitim uzmanı Ali Barskanmay: Maarifin değişen dünyaya ahengi, Ulusal Eğitim Bakanları, hükümetler içinde nasıl bir işleyiş var?
İrfan Erdoğan: Eğitimde daima bir yenilenme hali beklentisi içine girmek hakikat değil. Eğitim ayvayı yeme hali yaşıyor. Islahat yorgunu. Bir şey yapma beklentisi var fakat bu beklenti eğitime dair yanlış kararlar almaya sebep oluyor. Gemiyi limana çekmeden denizde onarmak daha yanlışsız bir yaklaşım. Eğitim; bilimle, toplumla, sanatla, sporla, hayatla bir arada değişir. Üst seviye yöneticiler buna yol verir. Yoksa eğitim değiştirilmez, değiştirilemez. 28 Şubat sürecinde de katsayıya karşı çıktım. Sistemi bozuyorsunuz. Dokunmayın. Meslek liselerinin statüsü bu biçimde kalmalı dedim. Yeni Yüzyıl’da yazdım.
AK PARTİ EĞİTİM BİLİMİNE SAHİP OLAMADI
Cumhuriyet devri Ulusal Eğitim Bakanları Eğitim Bakanı olarak öbür bakanlardan daha epey önemsenip ön plana çıkıyor. Lakin nazaranv mühletleri bitince de bir o kadar süratle unutuluyorlar. Eğitim biliminin örtük bir hali var. Yerin sahibi benim diyor. Talip Terbiye Kurulu’nda iken bunu gördüm. MEB, Türkiye’nin en kuvvetli insanı hissini verir bakana lakin eğitim biliminin örtük hali kendini onlara karşı da koruyor. Biroldukca hükümet, bakan, devlet adamı, müdür eğitim bilimine sahip olamadılar. 1965’ten beri eğitimin bu biçimde bir gücü var. Eğitim bilimi kaç bakanı çöpe attı lakin örgüt ruhunu korudu. AK Parti de eğitim bilimine sahip olamadı. Ömer Dinçer, ıslahat yapma havasıyla eğitim bilimine daldı. Nabi Avcı, entelektüel biri fakat icraatı erteledi. Eğitim biliminin halkın nezdinde de bedeli çok yüksek. Serdengeçti’nin “Ayasofya nasıl bu biçimde kalır? Derhal cami olarak açılmalı.” temalı sert bir makalesi var. Fedai yargılanıyor. Grafoloji uzmanı olarak İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na müracaat ediyorlar. İsmail Hakkı Beyefendi: ‘Bu yazıda insanın hislerini sanat ile harekete geçirmek istiyor. Fakat bu yazı ideolojik değil.’ Baltacıoğlu’nun lafına prestij ile O. Y. Fedai ceza almıyor. Müderrisin lafına prestij ediliyor. Müderrisin kelamı toplumda övünülen bir durumdur.”
Ali Barskanmay: Hocam, Ziya Selçuk Beyefendi periyodunu eğitim ismine nasıl pahalandırmak lazım diye sorumu masaya bırakıyorum.
İrfan Erdoğan: “Ziya Selçuk atandığı gün bir okulda yaptığım konuşmada şunları dedim: ‘Çok hoş bir şey başlıyor. Öğrenci, öğretmen, veli özetlemek gerekirse eğitim lisanını çokça kullanan bir insan Eğitim Bakanı oldu. Şükür ki eğitim lisanını kullanan bir adam.’ Öğrenci merkezli eğitimi ön plana çıkaran, öğretmene kıymet veren biri.
ZİYA HOCA KENDİSİNDEN BEKLENENLERİ KARŞILAYAMAYINCA TÜKENDİ
Lakin Ziya Hoca, büyük tezler ile geldi. Eğitimde kurtarıcı olma, reformist olma argümanı, epey konuşmaları, kendisine olan beklentiyi yükseltti. daha sonra algı idaresini taktiğe dönüştürdü. Ziya Hoca reformsuzluğu, iddiayı tüketti. Teorisi hayli kuvvetli. Beklenti içine soktu herkesi. Lakin ortada bir şey yok. Bu durum Ziya Hoca’yı tüketti.”
Ali Barskanmay: Yeni Eğitim Bakanı Mahmut Özer Bey’i nasıl değerlendiriyorsunuz? Ne görüyorsunuz yeni bakanın icraatlarında? Sizce maarif dünyamıza artı ve eksileri neler olabilir?
İrfan Erdoğan: AK Parti birinci kere MEB’e Mahmut Özer Beyefendi ve Talim Terbiye Konseyi ile girdi. Eğitim Bakanlığına birinci kere hakim oldular. Mahmut Özer, savı olmadan sistem yorgunluğunu azaltmaya başladı. İddiasızlık argümanı var.
MAHMUT ÖZER DAHA AZ ŞEY YAPARAK BİRÇOK ŞEY YAPABİLİR
Fakat eğitimde referans değerli. Eğitimde yapılan her şeyi referanslamak lazım. Referans; İlah, Aristo, Kur’an da olabilir. Kuşkum eğitimde referans ile gidilmeyen bir durum var. Bilgisizlik hali. Referansızlık devam ettikçe yapılanlarda patinaj olur. Ürkeklik yaşanır. Bahisler adres bulamaz. Çoşku eksik kalır. Mahmut Özer teknik adam. Referans pek bildiği bir şey değil. Kendisini azaltabilir.
Mahmut özer, masada kalıp düşünerek küçük şeyler bulup büyük adımların alt yapısını kurmaya meyilli. Çok gezmeden, alkışa gereksinim duymadan üretim yapacak bir yapıya sahip. Daha az şey yaparak biroldukca şey yapabilir.
Ali Barskanmay: Kovid 19, salgın, okula gidilmeyen bir buçuk yıl eğitimi nasıl etkiledi? Herkes okula gidilmeyen anın eyvah eyvahını yaşarken siz farklı bir şeye dikkat çekiyorsunuz. Bir imkandan bahsediyorsunuz. Salgın, eğitime nasıl bir imkan sundu? Eğitimin bundan daha sonrası için bize ne diyor salgın?
İrfan Erdoğan: Eğitim teriminin epey ön plana çıkması dünya eğitimine ziyan vermiştir. Eğitimin okul haricinde öğrenileceğini de ötekileştiremeyiz. Eğitimi okula hapsetmek gerçek değil.
SALGIN PEDAGOJİK İHTİLAL YAPMA FIRSATI SUNDU
İlah salgın vesilesiyle bize pedagojik ihtilal yapma imkanını sundu.
Tabiat, dünya, koşullar bize eğitimi fazlalıktan arındırma imkanı verdi. Eğitimi ana mecrasına sokma imkanı verdi: Aritmetik, Gramer, retorik. Aristo okulu kurmuş oluyoruz. Bunları yapmakla okul ütopyasını da kurmuş oluyoruz.
Bilgi bombardımanını ve Ulusal Eğitimin kalem tipini azaltmalıyız : Daha az ders, daha az saat, daha az yıl, daha az içerik. Bilimin öncülüğünde temel dersler belirlenmeli.
Öğretmenin ve öğrencinin de rolü değişmeli. Bant tertibi ve seri mantığıyla işleyen sistem doğal üretim yapısına dönüşmeli. Son 20 yıldaki tıkanıklığa yeni bir yol verme hali oluşur bu biçimdece.
Okulu açma baskısı altında oluşan imkanları sağlamadan ilerlemek tarihi bir fırsatı kaçırmamıza yol açar. Suyun akışına, eğitimin doğal mecrasındaki değişimine yol vermemiz lazım.
İktidarın gücü var. Kalem işini azaltıp ana eksene ağırlaşmalı.
Paradigmayı azaltıp yürümek lazım. Paradigmayı azalttıktan daha sonra Hakkari’de Kürtçe eğitime de yol verebiliriz. Lokal eğitim gelip kapıya dayandı. Eğitim ideolojisine hakim olup bunları yapabiliriz. Aksi taktirde fırsatları kaçırmış olacağız.
Ali Barskanmay: Halihazırda dünyadaki okulu nasıl tanımlamak lazım? Okul gidişatın neresinde duruyor?
İrfan Erdoğan: Sıfırdan bir dünya kurulsa şimdiki okulu açmayabilirler. Yeni sistemi okul engelliyor. Okul, ömrü şekillendiriyor ve sistemde okuldan dolayı değişmiyor. Okul hayata bilet veriyor. Avukat olma, hekim olma, öğretmen olma bileti veriyor. Okul hem üstün hem sistemin önünde bir mahzur. Okul sistemin şayet olmazsa olmazı. Kazandırdıklarıyla değil, sistemin bir kesimi olduğu için. Okulun haricindeki üniteler ile öğrenciler beslenip okulun yükü hafifçeletilmeli. Kapitalizm, sermaye çocuğu pahadan arındırarak şekillendiriyor. Tiyatro, sanat, spor konferanslar ile okulu beslemek lazım. bu biçimde okul muhitin bir modülü oluyor. Okulun açık hali ders ile sonlu kalmaz.
DÜNYA ARTIK SEYRELTİLMİŞ EĞİTİME GİDİYOR
Ali Barskanmay: Halihazırda dünyada eğitimin halini nasıl görüyorsunuz? Dünya eğitiminin iktisat ile kontağını ve Türkiye’nin bu fotoğrafta yeri neresi?
İrfan Erdoğan: 1950’li yollardan daha sonra Avrupa kurduğu yeni eğitimden uzaklaştı. Rousseau okulundan uzaklaştı. Yaparak, yaşayarak öğrenme. Kazandığını kaybediyor. Dünya, eğitim krizi yaşıyor. Dünyada eğitim biçimsel olmadığı için üretim odaklı. Avrupa-Amerika eğitim ile yüzleşip eğitimi süratli bir biçimde arındırabilir. Dünya seyreltilmiş eğitime gidiyor. Eğitimde bilimselliğe giden ülkeler süratli dönüş yapabilir. Biz yeni eğitimden uzaklaştık ve süratle kaybediyoruz. Eğitim ile ilgili dünyada yeni bir anlamlandırmaya gereksinim var.
Ali Barskanmay: Almanya ile Türkiye’nin nüfusu aşağı üst birbirine yakın. Almanya’da yaklaşık 3,5 milyon üniversite öğrencisi var. Türkiye’de 7 milyon 900 bin öğrenci var. Ülkemizin sosyo ekonomik yapısı Almanya ile karşılaştırınca malum. Türkiye’de bu yıl kat sayı düşürülerek adeta herkesi üniversiteli yapma hali hakimdi. Bu fotoğrafı nasıl okumak lazım. İşsizliğe karşın ülkemizde niye üniversiteli olmak bu kadar önemseniyor ve alıcı buluyor?
İrfan Erdoğan: Bu durum bize has bir çelişki. Eğitimi düşük toplumlarda üniversiteli olunca makam mevki para kazanılacağı inancı hakim. Eğitim gemiyi kurtarıyor inancı hakim. Bu sarmaldan Türkiye’yi kurtarmak lazım. Lakin öbür yoldan da para kazanılabilir.
Türkiye’de eğitim şayet olmazsa bedelsiz olacağı, sevilmeyeceği, iş bulamayacağı inancı hakim. Bu yanlıştan arınamadık, arınamıyoruz. Amerika’da paha yalnızca eğitim ile ölçülmüyor. Üniversite mezunu olmayınca, kantinde çalışınca kıymetsiz olmuyorsun. Sokaktaki paklık personelinin bir pahası var. Ekonomik tehlike var. Bunun üniversiteli olunca aşılacağı inancı hakim bizde. Eğitim ile kıymetli olunur çelişkisinden kurulmamız lazım.
Geçtiğimiz hafta Burgazada’ya İrfan Erdoğan Hoca’yı ziyarete gittim. Uzun müddettir düşündüğümüz ve ertelediğimiz görüşmeyi gerçekleştirdik. Bir yıl evvel görüşmüştük. Bir yıl ortasında dünyada ve Türkiye’de maarif dünyasının değişenleri ve mevcut durumları üzerinde konuştuk. Pandeminin eğitimde ihtilal yapmak için bir fırsat sunduğunu söyleyen İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısım Lideri Prof. Dr. İrfan Erdoğan dünyada yeni eğitim trendinin seyreltilmiş ve lokal eğitim olduğunu tabir etti.
Eğitim uzmanı Ali Barskanmay: Maarifin değişen dünyaya ahengi, Ulusal Eğitim Bakanları, hükümetler içinde nasıl bir işleyiş var?
İrfan Erdoğan: Eğitimde daima bir yenilenme hali beklentisi içine girmek hakikat değil. Eğitim ayvayı yeme hali yaşıyor. Islahat yorgunu. Bir şey yapma beklentisi var fakat bu beklenti eğitime dair yanlış kararlar almaya sebep oluyor. Gemiyi limana çekmeden denizde onarmak daha yanlışsız bir yaklaşım. Eğitim; bilimle, toplumla, sanatla, sporla, hayatla bir arada değişir. Üst seviye yöneticiler buna yol verir. Yoksa eğitim değiştirilmez, değiştirilemez. 28 Şubat sürecinde de katsayıya karşı çıktım. Sistemi bozuyorsunuz. Dokunmayın. Meslek liselerinin statüsü bu biçimde kalmalı dedim. Yeni Yüzyıl’da yazdım.
AK PARTİ EĞİTİM BİLİMİNE SAHİP OLAMADI
Cumhuriyet devri Ulusal Eğitim Bakanları Eğitim Bakanı olarak öbür bakanlardan daha epey önemsenip ön plana çıkıyor. Lakin nazaranv mühletleri bitince de bir o kadar süratle unutuluyorlar. Eğitim biliminin örtük bir hali var. Yerin sahibi benim diyor. Talip Terbiye Kurulu’nda iken bunu gördüm. MEB, Türkiye’nin en kuvvetli insanı hissini verir bakana lakin eğitim biliminin örtük hali kendini onlara karşı da koruyor. Biroldukca hükümet, bakan, devlet adamı, müdür eğitim bilimine sahip olamadılar. 1965’ten beri eğitimin bu biçimde bir gücü var. Eğitim bilimi kaç bakanı çöpe attı lakin örgüt ruhunu korudu. AK Parti de eğitim bilimine sahip olamadı. Ömer Dinçer, ıslahat yapma havasıyla eğitim bilimine daldı. Nabi Avcı, entelektüel biri fakat icraatı erteledi. Eğitim biliminin halkın nezdinde de bedeli çok yüksek. Serdengeçti’nin “Ayasofya nasıl bu biçimde kalır? Derhal cami olarak açılmalı.” temalı sert bir makalesi var. Fedai yargılanıyor. Grafoloji uzmanı olarak İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na müracaat ediyorlar. İsmail Hakkı Beyefendi: ‘Bu yazıda insanın hislerini sanat ile harekete geçirmek istiyor. Fakat bu yazı ideolojik değil.’ Baltacıoğlu’nun lafına prestij ile O. Y. Fedai ceza almıyor. Müderrisin lafına prestij ediliyor. Müderrisin kelamı toplumda övünülen bir durumdur.”
Ali Barskanmay: Hocam, Ziya Selçuk Beyefendi periyodunu eğitim ismine nasıl pahalandırmak lazım diye sorumu masaya bırakıyorum.
İrfan Erdoğan: “Ziya Selçuk atandığı gün bir okulda yaptığım konuşmada şunları dedim: ‘Çok hoş bir şey başlıyor. Öğrenci, öğretmen, veli özetlemek gerekirse eğitim lisanını çokça kullanan bir insan Eğitim Bakanı oldu. Şükür ki eğitim lisanını kullanan bir adam.’ Öğrenci merkezli eğitimi ön plana çıkaran, öğretmene kıymet veren biri.
ZİYA HOCA KENDİSİNDEN BEKLENENLERİ KARŞILAYAMAYINCA TÜKENDİ
Lakin Ziya Hoca, büyük tezler ile geldi. Eğitimde kurtarıcı olma, reformist olma argümanı, epey konuşmaları, kendisine olan beklentiyi yükseltti. daha sonra algı idaresini taktiğe dönüştürdü. Ziya Hoca reformsuzluğu, iddiayı tüketti. Teorisi hayli kuvvetli. Beklenti içine soktu herkesi. Lakin ortada bir şey yok. Bu durum Ziya Hoca’yı tüketti.”
Ali Barskanmay: Yeni Eğitim Bakanı Mahmut Özer Bey’i nasıl değerlendiriyorsunuz? Ne görüyorsunuz yeni bakanın icraatlarında? Sizce maarif dünyamıza artı ve eksileri neler olabilir?
İrfan Erdoğan: AK Parti birinci kere MEB’e Mahmut Özer Beyefendi ve Talim Terbiye Konseyi ile girdi. Eğitim Bakanlığına birinci kere hakim oldular. Mahmut Özer, savı olmadan sistem yorgunluğunu azaltmaya başladı. İddiasızlık argümanı var.
MAHMUT ÖZER DAHA AZ ŞEY YAPARAK BİRÇOK ŞEY YAPABİLİR
Fakat eğitimde referans değerli. Eğitimde yapılan her şeyi referanslamak lazım. Referans; İlah, Aristo, Kur’an da olabilir. Kuşkum eğitimde referans ile gidilmeyen bir durum var. Bilgisizlik hali. Referansızlık devam ettikçe yapılanlarda patinaj olur. Ürkeklik yaşanır. Bahisler adres bulamaz. Çoşku eksik kalır. Mahmut Özer teknik adam. Referans pek bildiği bir şey değil. Kendisini azaltabilir.
Mahmut özer, masada kalıp düşünerek küçük şeyler bulup büyük adımların alt yapısını kurmaya meyilli. Çok gezmeden, alkışa gereksinim duymadan üretim yapacak bir yapıya sahip. Daha az şey yaparak biroldukca şey yapabilir.
Ali Barskanmay: Kovid 19, salgın, okula gidilmeyen bir buçuk yıl eğitimi nasıl etkiledi? Herkes okula gidilmeyen anın eyvah eyvahını yaşarken siz farklı bir şeye dikkat çekiyorsunuz. Bir imkandan bahsediyorsunuz. Salgın, eğitime nasıl bir imkan sundu? Eğitimin bundan daha sonrası için bize ne diyor salgın?
İrfan Erdoğan: Eğitim teriminin epey ön plana çıkması dünya eğitimine ziyan vermiştir. Eğitimin okul haricinde öğrenileceğini de ötekileştiremeyiz. Eğitimi okula hapsetmek gerçek değil.
SALGIN PEDAGOJİK İHTİLAL YAPMA FIRSATI SUNDU
İlah salgın vesilesiyle bize pedagojik ihtilal yapma imkanını sundu.
Tabiat, dünya, koşullar bize eğitimi fazlalıktan arındırma imkanı verdi. Eğitimi ana mecrasına sokma imkanı verdi: Aritmetik, Gramer, retorik. Aristo okulu kurmuş oluyoruz. Bunları yapmakla okul ütopyasını da kurmuş oluyoruz.
Bilgi bombardımanını ve Ulusal Eğitimin kalem tipini azaltmalıyız : Daha az ders, daha az saat, daha az yıl, daha az içerik. Bilimin öncülüğünde temel dersler belirlenmeli.
Öğretmenin ve öğrencinin de rolü değişmeli. Bant tertibi ve seri mantığıyla işleyen sistem doğal üretim yapısına dönüşmeli. Son 20 yıldaki tıkanıklığa yeni bir yol verme hali oluşur bu biçimdece.
Okulu açma baskısı altında oluşan imkanları sağlamadan ilerlemek tarihi bir fırsatı kaçırmamıza yol açar. Suyun akışına, eğitimin doğal mecrasındaki değişimine yol vermemiz lazım.
İktidarın gücü var. Kalem işini azaltıp ana eksene ağırlaşmalı.
Paradigmayı azaltıp yürümek lazım. Paradigmayı azalttıktan daha sonra Hakkari’de Kürtçe eğitime de yol verebiliriz. Lokal eğitim gelip kapıya dayandı. Eğitim ideolojisine hakim olup bunları yapabiliriz. Aksi taktirde fırsatları kaçırmış olacağız.
Ali Barskanmay: Halihazırda dünyadaki okulu nasıl tanımlamak lazım? Okul gidişatın neresinde duruyor?
İrfan Erdoğan: Sıfırdan bir dünya kurulsa şimdiki okulu açmayabilirler. Yeni sistemi okul engelliyor. Okul, ömrü şekillendiriyor ve sistemde okuldan dolayı değişmiyor. Okul hayata bilet veriyor. Avukat olma, hekim olma, öğretmen olma bileti veriyor. Okul hem üstün hem sistemin önünde bir mahzur. Okul sistemin şayet olmazsa olmazı. Kazandırdıklarıyla değil, sistemin bir kesimi olduğu için. Okulun haricindeki üniteler ile öğrenciler beslenip okulun yükü hafifçeletilmeli. Kapitalizm, sermaye çocuğu pahadan arındırarak şekillendiriyor. Tiyatro, sanat, spor konferanslar ile okulu beslemek lazım. bu biçimde okul muhitin bir modülü oluyor. Okulun açık hali ders ile sonlu kalmaz.
DÜNYA ARTIK SEYRELTİLMİŞ EĞİTİME GİDİYOR
Ali Barskanmay: Halihazırda dünyada eğitimin halini nasıl görüyorsunuz? Dünya eğitiminin iktisat ile kontağını ve Türkiye’nin bu fotoğrafta yeri neresi?
İrfan Erdoğan: 1950’li yollardan daha sonra Avrupa kurduğu yeni eğitimden uzaklaştı. Rousseau okulundan uzaklaştı. Yaparak, yaşayarak öğrenme. Kazandığını kaybediyor. Dünya, eğitim krizi yaşıyor. Dünyada eğitim biçimsel olmadığı için üretim odaklı. Avrupa-Amerika eğitim ile yüzleşip eğitimi süratli bir biçimde arındırabilir. Dünya seyreltilmiş eğitime gidiyor. Eğitimde bilimselliğe giden ülkeler süratli dönüş yapabilir. Biz yeni eğitimden uzaklaştık ve süratle kaybediyoruz. Eğitim ile ilgili dünyada yeni bir anlamlandırmaya gereksinim var.
Ali Barskanmay: Almanya ile Türkiye’nin nüfusu aşağı üst birbirine yakın. Almanya’da yaklaşık 3,5 milyon üniversite öğrencisi var. Türkiye’de 7 milyon 900 bin öğrenci var. Ülkemizin sosyo ekonomik yapısı Almanya ile karşılaştırınca malum. Türkiye’de bu yıl kat sayı düşürülerek adeta herkesi üniversiteli yapma hali hakimdi. Bu fotoğrafı nasıl okumak lazım. İşsizliğe karşın ülkemizde niye üniversiteli olmak bu kadar önemseniyor ve alıcı buluyor?
İrfan Erdoğan: Bu durum bize has bir çelişki. Eğitimi düşük toplumlarda üniversiteli olunca makam mevki para kazanılacağı inancı hakim. Eğitim gemiyi kurtarıyor inancı hakim. Bu sarmaldan Türkiye’yi kurtarmak lazım. Lakin öbür yoldan da para kazanılabilir.
Türkiye’de eğitim şayet olmazsa bedelsiz olacağı, sevilmeyeceği, iş bulamayacağı inancı hakim. Bu yanlıştan arınamadık, arınamıyoruz. Amerika’da paha yalnızca eğitim ile ölçülmüyor. Üniversite mezunu olmayınca, kantinde çalışınca kıymetsiz olmuyorsun. Sokaktaki paklık personelinin bir pahası var. Ekonomik tehlike var. Bunun üniversiteli olunca aşılacağı inancı hakim bizde. Eğitim ile kıymetli olunur çelişkisinden kurulmamız lazım.