EDA NARİN | KARAR
Türkiye’de biroldukça meslek kümesi fizikî, ruhsal ve cinsel şiddete maruz bırakılıyor. Bu meslek kümelerinden bir tanesi de öğretmenler. Öğretmenlerin yüzde 29.3’ü okul ve etrafında şiddete maruz bırakıldığını, yüzde 54’ü kelamlı, yüzde 38.7’si ruhsal, yüzde 7’si fizikî, yüzde 0.3’ü cinsel şiddete maruz bırakıldığını tabir ediyor.
bir fazlaca kademede ve bir hayli kurumda eğitim-öğretim gayesi güderek çalışan öğretmenlerin yaşadığı problemler ne yazık ki birden fazla vakit bir muhatap bulamıyor. Öğretmenlerin yaşadığı sıkıntılar, eğitim-öğretimin durumu ve eğitim-öğretimin geleceği hakkındaki kaygılar, tahlil yolları, öğretmenlerin bürokratik yalnız bırakılışı, statüsel korumasızlık ve daha birfazlaca husus hakkında Özgür Eğitim-Sen Genel Lideri Abdulbaki Kıymet ve Eğitim-Sen eski yöneticisi Özgür Bozdoğan ile konuştuk.
“ÖĞRETMENLERİ AMAÇ HALİNE GETİREN SİYASETLERE SON VERMEDEN ŞİDDET ENGELLENMEZ”
Eğitim-Sen eski yöneticisi Özgür Bozdoğan, öğretmenlerin farklı biçimlerde şiddete maruz kaldığı bir periyottan geçtiklerini belirterek, şunları anlatıyor:
“bazı kimi öğrenci velilerinden, birtakım kimide farklı kaynaklardan gelen fizikî şiddetle birlikte sözel ve duygusal şiddetin yoğunlukla öğretmenleri maksat aldığını görmekteyiz. Şiddetin kendisini üreten niçinlere değil de şiddetin neticelerina odaklanıldığı için bu probleme tahlilde üretilememektedir. MEB, genel olarak okullarda yaşanan şiddeti, özel olarakta öğretmenlere dönük şiddeti kıymetli ve acil bir sorun olarak gündemine almadığı için önemli biçimde eleştirilmektedir. Bundan dolayı da bir kaç yıl evvel, sendika temsilcilerinin de iştirakiyle şiddetin önlenmesine dönük bir çalıştay yapıldı. Çalıştayda MEB tarafınca hazırlanan bir hareket planı iştirakçilerle paylaşıldı. Şiddetin niçinlerini tespit ederek ortadan kaldırmayı hedeflemeyen ve şiddeti yalnızca güvenlik boyutu ile gündeme alan bir yaklaşımın sorunu çözmeye yetmeyeceğini o çalıştayda da detaylı olarak ortaya koymuştuk. Öğretmenleri gaye haline getiren telaffuz ve siyasetlere son vermeden; şiddeti üreten sosyolojik iklimi değiştirmeden ve bilhassa de öğrencilerin eğitim aracılığıyla geleceklerini değiştirme umudunu büyütmeden şiddeti, bilhassa de öğretmenlere dönük şiddeti engellemek mümkün değildir. MEB’in bu mevzuda sorumluluklarını yerine getirmek bir yana sorunu gündemine dahi almadığının altının çizilmesi gerekmektedir.”
“MEB SÜRATLİCE MÜLTECİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ SORUMLULUĞUNU ÜSTLENMELİ”
Bozdoğan, Suriye’de yaşanan iş savaş niçiniyle Türkiye’ye gelmek zorunda kalan mülteciler ve bu niçinle okullardaki mülteci öğrencilerin durumuna ait şunları söylüyor:
“Son periyotta yaşanan gelişmeler ve bilhassa global ekonomik kriz, bölgesel savaşlar ağır bir mülteci hareketliliğine niye oldu. Bunun kararında da önemli bir mülteci nüfusla karşı karşıya kaldık. Bu nüfusun önemli bir bölümüde çağ nüfusu diyebileceğimiz okul çağındaki mülteci çocuklardır. Bu çocukların kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla ülkenin eğitim sistemine dahil edilmesi gerekmektedir. Bunun olabilmesi ortasında gerekli düzenlemeler ve altyapı hazırlıklarının tamamlanması, ders içeriklerinin ve araçlarının oluşturulması gerekmektedir. Ayrıyeten öğretmenlerin mesleksel yeterliliklerinin de oluşan bu yeni duruma uygun olarak geliştirilmesi gerekmektedir. Bu hazırlıkların hiçbiri yapılmadan mülteci çocukların eğitiminin tam manasıyla sağlandığından kelam etmek mümkün değildir. Mülteci çocuklar, bilhassa de pandemi devrinde, eğitime erişimde önemli zahmetler hayatış ve bir kısmı okulu bırakarak çocuk emekçi haline gelmiştir. MEB, bu bahiste gerekli hazırlıkları yapmak yerine tüm sorumluluğu öğretmenlere bırakmıştır. Bu durumda öğretmenler altından kalkamayacağı sorumlulukları tek başına üstlenmek zorunda kalmıştır. MEB’in süratlice mülteci çocukların eğitimi ile ilgili gerekli sorumlulukları üstlenmek durumundadır.”
Özgür Bozdoğan
“YÖNETİCİLER LİYAKATA NAZARAN DEĞİL, SİYASAL YAKINLIKLARA NAZARAN BELİRLENİYOR”
Öğretmenlerin şu an hem özlük tıpkı vakitte ekonomik açıdan önemli meselelerle karşı karşıya olduğunun altını çizen Bozdoğan, şu biçimde devam ediyor:
“Yaşanan bu problemlerin MEB idaresinin bu işi yapamamasından kaynaklı değil şahsen yapılan tercihlerin kararı olduğunun söz edilmesi gerekmektedir. Bugün öğretmenler ağır ekonomik sıkıntılar altında yaşamak durumunda kalıyorsa bu direkt MEB’in ve siyasi iktidarın tercihlerinden ötürüdır. Doğal olarakta bu sorunun çözülebilmesi fakat bu tercihlerin değişmesi ile mümkündür. Yaşanan bir öteki sorun da, eğitim yöneticilerinin liyakata nazaran değil de sendikal ve siyasal yakınlıklara göre belirlenmesidir. Bu durum eğitim kurumlarının işleyişinde ve öğretmenlerin çalışma hayatında önemli sıkıntılara niye olmaktadır. Bunun tahlili ise fakat liyakat temelli bir yaklaşımla eğitim yöneticilerinin belirlenmesi ile mümkündür.”
“TASARI, SIKINTILARA TAHLİL ÜRETMİYOR”
Bozdoğan, yaşanılan sıkıntılara ait açıklamalarına şöyleki devam ediyor:
Bugünlerde öğretmenlerin yaşadığı ve yaşayacağı temel sorun TBMM’de gelecek hafta görüşülecek olan Öğretmenlik Meslek Kanunudur. Bu kanun tasarısını gerçek manada bir meslek kanunu olarak kabul etmemiz mümkün değildir. Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerle ilgili hiçbir düzenlemenin bulunmadığı bu tasarı, öğretmenlerin yaşadığı meselelere tahlil üretmemektedir.
Bu tasarı ile öğretmenlik mesleği öğretmen, uzman öğretmen ve baş öğretmen olarak kademelere ayrılmaktadır. Bu durum özel bir ihtisas mesleği olan öğretmenlik mesleğini meslek mesleği haline getirerek öğretmenlerin yarışını hedeflemektedir. “ Rekabet randımanı artırır” olarak özetleyebileceğimiz liberal bir akıl öğretmenlik mesleğini piyasanın unsurlarına nazaran düzenlemeye çalışmaktadır. Bu durumun öğretmenler içinde önemli eşitsizlikler ve meseleler üreteceğinin altının çizilmesi gerekmektedir.
“ÖĞRETMEN KAYBEDERSE TOPLUM KAYBEDER”
Tasarıda öğretmenler açısından sorun üretecek bir diğer kısımda aday öğretmenlerle ilgili olanıdır. Bu tasarı ile aday öğretmenlerin meslekten çıkarılması kolaylaştırılmaktadır. Bu niçinle de öğretmenler bu kanun teklifinin geri çekilmesini istemektedir.
Öğretmenler tarihin her periyodunda olduğu üzere bugünde epey çeşitli meselelerle baş etmek durumunda kalmıştır. Lakin, bir daha her devirde olduğu üzere, öğretmenler hakları ve gelecekleri için gayret etmeye devam etmektedir zira epey düzgün bilirler ki; öğretmen kaybederse toplum kaybeder.”
“MEB, ŞİDDETİ GERİ PÜSKÜRTMEKTE ZAAFİYET YAŞIYOR”
Özgür Eğitim-Sen Genel Lideri Abdulbaki Kıymet, öğretmen topluluğunun şiddetin her çeşidinin direkt muhatabı olduğunu belirterek, şunları söylüyor:
“Hem Ulusal Eğitim Bakanlığı tıpkı vakitte yasal mevzuat açısından bu biçim bir şiddeti görünür kılmakta, mahkum etmekte ya da muhataplarını geri püskürtmekte zaafiyet yaşatıyor. Öğretmene yönelik şiddetin yüzde 80’i rastgele bir sürece husus olmuyor. Zira öğretmen işin bir sonuca varacağını düşünmüyor. Zira ortaya veli giriyor, öğrenci giriyor. Öğretmenin veliyle ve de öğrenciyle karşı karşıya gelmesi öğretmene yakışmayacak bir konu olarak bedellendiriliyor. Bu yanlış bir kıymetlendirme. Tabi bütün ekosistemi bütüncül kıymetlendirmekte yarar var.”
“ÖĞRETMEN MUHAFAZA KALKANINDAN YOKSUN”
Öğretmene şiddeti medya ve bakanlık çerçevesinde inceleyen Bedel, şu biçimde devam ediyor:
“Türkiye’de yaşadığımız toplumsal hayatın tertibi ve elbet bunun yasal mevzuata dökülmüş hali birtakım meslek kümelerini ya müdafaaya alıyor ya da aktif bir muhafazanın haricinde bırakıyor. Bir hakime, bir savcıya dönük şiddeti hayli istisnai biçimde nazaranbilirsiniz. Bir sıhhat çalışanına ait şiddet olaylarını biz basında görüyoruz lakin bir taraftan da hem medyanın kullandığı lisan tıpkı vakitte Sıhhat Bakanlığı’nın olaya müdahalesi, bu şekil bir teşebbüsü kamusal manada geri püskürtecek bir direnç oluşturuyor. Hem medyanın veriş biçimi birebir vakitte Sıhhat Bakanlığı’nın aktif iştiraki ve müdahalesi, o şiddeti yönlendirecek olanlar üzerinde bir direnç oluşturuyor. Öğretmen bu biçim bir müdafaa kalkanından maalesef mahrum.”
“MEDYA ŞİDDETİ SIRADANLAŞTIRARAK VERİYOR”
Bedel, öğretmene şiddet olaylarında medyanın lisanını şöyleki eleştiriyor:
“Her gün onlarca öğretmenimiz fizikî ya da ruhsal şiddete maruz kalıyor. Bakanlık bürokrasisinin kendi ortasından gelen mobbing niçiniyle öğretmenlerin öldüğünü biliyoruz. Bunun basına yansıyış biçimini de görüyoruz. İki konu var. Bir, medyanın lisanı olayı bir vaka-ı adliye üzerinden basitlaştırarak veriyor. İkincisi, öğretmenin bakanlık nezdindeki prestiji maalesef toplumdaki itibarsızlığıyla neredeyse eş seviyede gidiyor. Öğretmenlerin kamusal prestij sorunları var, statüden mahrum vaziyetteler. Bir de buna bakanlık tarafınca kendi işçinizi koruyacak, kollayacak bir direnç geliştiremiyorsanız -aslına bakarsan yasal mevzuat da bu üslup bir kollayıcı düzenlemeden yoksun- hem kendi hayatın her türlü alanından gelecek birtakım tazyiklere açık bırakmış olursunuz.”
Abdulbaki Paha
“BASINA YANSIYAN KISMI BUZDAĞININ GÖRÜNEN KISMI”
Öğretmenlerin günümüzde “asayiş memuru” üzere hizmet gördüğünü belirten Bedel, bu hususa şu biçimde yaklaşıyor:
“Öğretmenlerin doyumunun düşük olmasının en kıymetli niçinlerinden biri ruhsal manada yıpranması. Bakanlığın deklare ettiğı ‘nitelikli okulların’ haricinde kalan okullarda öğretmen, öğretmen olmaktan fazla bir güvenlik ve asayiş sağlama memuru üzere hizmet görüyor. Eğitim-öğretim faaliyeti içerisinde bir akademik transfer yapmak ya da insani irtibat geliştirmek maalesef mümkün olmuyor. Öğretmen daha epey sükuneti sağlamak, öğrencileri susturmak, derse hazır hale getirmek üzere kendi asli görevlerinin ötesinde işlerle meşguller. Bunlara vakit ayırdığınızda ister istemez mesleksel yabancılaşma ve doyumsuzluk yaşıyorsunuz. Zarurî eğitimin bir tarafı da -bizim fazlaca fazla yüzleşmek istemediğimiz- zoraki eğitim demek. Buraya gelmek istemeyen öğrencileri bir biçimde eğitmeye çalışıyor öğretmen. Her sınıfa 30 öğrenci dolduruyoruz. ‘Her biri özel’ diyoruz fakat standart bir müfredat uyguluyoruz. Öğrenci okumak istemiyorken öğretmen nasıl uygulayacak? Bu üslup bir cendere içerisinde öğrenci maruz kaldığı bu durumdan dolayı direnç gösteriyor. Öğretmenin bu direnci kırması üzere yan tali işlerle uğraşması gerekiyor. Bu alakanın kendisi aslına bakarsan fazlaca kıvılcımlı bir bağlantı. Her an tutuşabilecek bir bağlantı. Basına ve kamuoyuna yansıyan kısmı buzdağının görünen kısmı. Bir de işin alt kısmı var. O denli okullarımız var ki her gün isimli olaylar yaşanıyor. Bu şiddet kimi vakit öğretmene dönük, kimi vakit akranların kendi ortasında, kimi vakit fazlaca daha kurumsal bir şeye dönüşebiliyor. ötürüsıyla öğretmenliğin hem MEB bürokrasisi içerisindeki öğretmenin konumu hem zarurî eğitim üzerinden öğrenciyle ve veliyle karşı karşıya getirilişimiz öğretmeni açığa düşürüyor. Açıkta kalınca da maruz kalma seviyemiz çok yüksek oluyor.”
“MEVCUT EĞİTİM DÜZENEĞİ 18’İNCİ YÜZYILDAN KALMA”
Paha, günümüzdeki eğitim-öğretim algısı ve müfredatına ait ise görüşlerini şu sözlerle tabir ediyor:
“Eğitim-öğretim faaliyetinin epeyce albenili bir tınısı var. Eğitim deyince akan sular duruyor. Lakin eğitim-öğretim faaliyetinin kendi başına yeterli ve hoş olması bizim onu düzgün ve hoş yürüttüğümüz manasına gelmiyor. Gerçekten bizim eğitimdeki istikrarlı memnuniyetsizliğimiz, istikrarlı başarısızlığımız biraz da bu âlâ ve hoş şeyi âlâ, yanlışsız ve hoş biçimde yapmayışımızla da ilintili.
Bizim yürüttüğümüz mevcut eğitim düzeneği 18’inci yüzyıldan kalma. Sanayi periyodunun ürettiği bir yapıda şu an. Yani fabrika, hapishane, okul ve gibisi yapıların olduğu bir periyot. İnsanların bir yapının içine girip gitmesiyle alakalı bir nizam ancak bugünkü devir bir kapatılma kurumu olarak okulun mevcudiyet ve fonksiyonelliğini aslına bakarsanız atıl bırakmış durumda. Çocukların yetiştikleri dünya bu biçimde bir kapatılma kurumunun içerisinde olabilecek duruma uygun değil. Bizim oluşturduğumuz kurum 18’inci yüzyıldan devraldığımız bir kurum lakin biz 21’inci yüzyıldayız artık. Bugün öteki bir ilgi biçimi yaşıyoruz. Bugün artık fabrikada fordist bir üretim bandındaki biçimde hayat gitmiyor. Bugün çoğulculuktan, ferdi farklılıktan, değişim-dönüşümden bahsediyoruz. Hatta bugün 12 yıllık uzun vadeli eğitimler bile tartışmaya açık biçimde zira her 5 yılda 1 öğrendiğimiz bilginin neredeyse yüzde 80’i yenilenmek durumunda. Uyguladığımız şey ile yaşadığımız gerçeklik içindeki uyumsuzluk kendi başına bir şiddet üretmeye, fay sınırları kaynayan etkin bir durum çıkartıyor karşımıza. Öğrenci konutta biricik yetişiyor ve öteki bir formasyondan geçiriliyor ancak okulda biz onu diğer bir formasyona geçiriyoruz. Lakin buradaki iki şeyin içinde bir genetik uyumsuzluk var. Uyumsuzluk olduğu vakit öğrencinin direnç göstereceği birinci merkez öğretmen oluyor. Zira muhatap olduğu şahıs öğretmen. Lakin öğretmenin bu direncin muhatabı olması niçiniyle sisteme olan kızgınlığın faturası öğretmene çıkıyor.
“ÖĞRETMENİN NE GÜCÜ VAR NE MECALİ”
Bir taraftan siz kurumsal yapınızı çağa uygun bir hale getirmiyorsanız öğretmeni bir manada bu devirde yaşayan çocuklar karşısında eskiyi savunacak, eskiyi onlar üzerinde gerçekleştirecek katı bir mühendis beklentisi var. Gerçekleşmeyecek bir beklenti var öğretmen üzerinde. Siz her gün okula gidip ders anlatıyorsunuz. ÖSYM istatistiklerini açın, muvaffakiyet inanılmaz derecede düşük. Pekala bu düşüklüğün öğretmenin kişiliğinde yarattığı bir tahribat var. Bir emek veriliyor ancak bunun karşılığını alamıyorsunuz. Bu ruhsal yıpranmışlık başka bir bahis. Bir de bunun üzerinden MEB bürokrasinin karşılanmasını istediği ister kontrol düzeneği üzerinden olsun, ister kamusal bir telaffuzun dolaylı muhatabı olarak olsun, ister kurum içi yazışmalar ya da o bağlantı ağının içerisinden olsun bir beklenti var. Öğretmenden istikrarlı başarısızlığın ve memnuniyetsizliğin giderilmesine dönük bir beklenti var lakin öğretmenin bunu karşılayacak ne gücü var ne mecali.”
“GÖRÜNMEZ ŞİDDET ÇEŞİDİ DEĞİL MİDİR?”
Kıymet, Suriye iç savaşı niçiniyle ülkelerinden kaçarak Türkiye’ye gelmek zorunda bırakılan Suriyeli mülteciler ve bu kapsam eğitim-öğretim sistemine dahil edilen mülteci öğrenciler ile öğretmen alakasını ise şöyleki pahalandırıyor:
Bizim Suriyeli 4 milyon mülteci kardeşimiz var ülkemizde. Bunun neredeyse 1 milyona yakını eğitim sistemimizin değişik kademelerinde öğrenci. Öğretmen sistemimiz bu öğrencilerin eğitim sistemine entegrasyonuna dönük öğretmen adaylarını ve fiilen öğretmen olanları ne tıp bir pedagojik formasyon sürecinden geçirdi? Bu öğretmen sınıfına yeni gelen üstelik yaralı gelen, savaştan kaçıp gelen, yasları olan öğrencisine neyi öğretecek, nasıl öğretecek? Bu öğrenciyi okulun içine aldık fakat buna uygun bir donanımla donatmamışsanız öğretmeni bu da öğretmen üzerinde dolaylı ya da görünmez bir şiddet çeşidi değil midir? Bilmediğiniz bir şey ile karşı karşıya bırakılıyorsunuz.”
“KİMLİĞİ, HİSLERİ, TALEPLERİ AŞINAN BİR ÖĞRETMEN VAR”
Tüm dünyada tartışılan zarurî eğitim konusuna ise şu biçimde yaklaşıyor Kıymet:
“Zorunlu eğitimin günümüz dünyası içerisindeki okumasını MEB yapmamışsa öğretmen kendi başına bir sosyolojik değişim ve dönüşümün eserleri, özneleri olan öğrencilerle sınıf içerisinde ne çeşit bir muhteşem güç ve donanımla baş etmesini bekliyoruz? Bu da öbür bir şiddet. Bütün bu yapıdaki çelişkilerin, uyuşmazlıkların hem tarihsel-toplumsal gerçeklikle uyuşmazlığı hem müfredat ile uyuşmazlığının biriktirdiği bir güç var. Bu gücün patlak verdiği bütün noktalarda öğretmen direkt hazır bulunmuş oluyor. İster öğrenci üzerinden, ister kurumsal yapı, ister veli üzerinden gelsin daima kimliği, hisleri, talepleri aşınan bir öğretmen var. kimi vakit fizikî olarak vefata gidiyor, kimi vakit yaralanıyor ve hastanede kendini buluyor. Birçok vakit ise işin görünmez olduğu hem fizikî boyutları olan hem mobbing boyutları olan fazlaca yıpratıcı bir müddetcin içerisinde debeleniyor.”
“TÜRKİYE KAMUOYUNA YANSIMADI”
Bedel, son günlerde tekrar gündeme gelen mülakat adaletsizliğini de hatırlatarak şu biçimde devam ediyor:
“Milli Eğitim Bakanlığı fiilen, hukuken bu işleri yürütmekle sorumlu tutulan bir ünite. ötürüsıyla bu işin tahlil mercii olmasa bile bu işe ait bir tahlili üretecek tertipte daha faal rol almasını bekliyorum.
Biz birkaç gündür mülakat konusunu konuşuyoruz. Kişi alanında Türkiye birincisi olmuş lakin mülakatta 60’ın altında bir puan verilerek tercih yapması engellenmiş. Bakanlık savunurken diyor ki ‘Mülakat mevzuatta var.’ Artık siz bunu söylemiş olduğiniz vakit bu adalet hissini zedeleyen sorunu çözmek için bir tahlil üretmiş olmuyorsunuz. örneğin Alev Alatlı, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bir konuşma yaptı ve dedi ki ‘Her yasal hak helal değildir.’ Herkes ayakta alkışladı. Mevzuatta mülakat var diye mülakata legalleşir diye bir şey olamaz.
Bizim bu eğitim zaafiyetimizin en değerli ayaklarından bir tanesi de sivil iştirak ve kontrolün önemli manada eksik oluşu. Merhum Nurettin Topçu, ‘Milli eğitim sisteminin Türkiye’de iki sorunu var. Biri eğitim, oburu sistem’ demişti. Bizim de toplumun geniş bölümlerinin alana ait ne bir talebi, ne bir katkısı, ne bir beklentisi, ne de bir kamusal kontrol sahibi. Birebir şeyi ben medya ve akademi için de söyleyebilirim. örneğin bakanlığın mülakat açıklamasını epeyce önemli manada püskürtebilecek bir refleks gösterilmesi gerekiyordu lakin bu Türkiye kamuoyuna yansımadı. Bir infial var ancak bu infial mülakatın mağdurları ile duygusal bir paylaşım üzerinden gidiyor. Ancak sıkıntıyı bozacak, onu savunulamayacak bir noktaya sürecek zihinsel bir performans bekliyordum akademi, medya ve sivil toplumdan lakin maalesef o denli bir canlılık yok.
“ÜLKENİN HUKUKTAKİ PERFORMANSI her neyse EĞİTİMDEKİ DE ODUR”
Bedel, mevcut şartlarda yapılabileceklere bağın ise şunları söylüyor:
“bahsetmiş olduğumiz konularla ilgili Türkiye ortasında yapılacak şeylerden bir tanesi şudur: Türkiye’den bahsetmiş olduğumiz vakit bütün halinde bir ülkeden bahsediyoruz. Bu ülkenin iktisat alanındaki performansı her neyse maalesef eğitim alanındaki performansı da odur. Hukuk, adaletteki performansı her neyse, eğitimdeki başarısı da bundan bağımsız olamaz. ötürüsıyla eğitimdeki hal dermanımızın değerli bir ayağı Türkiye’nin hukukî manada sivil, çoğulcu bir niteliğe bürünmesi, bunun demokratik standartlarının olabildiğince yükselmesiyle ilgili bir şey. Bunu gerçekleştirdiğiniz vakit eğitim de zaten gerçekleşecek şeyler var. Bireyin hak ve hukukunun önemli manada korunduğu, bireyin birtakım iltimas, kayırma, imtiyaz münasebetleri üzerinden muhafazaya alınması değil, memleketin herbir ferdinin hakkının hukukunun korunduğu bir sistem yapabilirsek öğretmenin de muhatap olduğu şiddetin kıymetli bir kısmını tahminen geri püskürtmüş olabileceğiz.
Öğretmenin çalıştığı kurumun kendi yapısıyla günümüz dünyasının yapısı içindeki uyumsuzluk maalesef dünyada da tartışılan lakin epeyce ağır tartışılmayan bir şey. Her 5 yılda 1 bilginin yenilenmesiyle ilgili durum niçiniyle eğitim kurumları üzerinde inanılmaz bir basınç var. Bu basıncı taşımadığınız vakit öğretmen dünde kalmış bir yapının muhafızı, müdafisi üzere bir bekçiye dönüşüyor. Bu fakat bilhassa akademinin bilhassa bağımsız aydınların konya ait uğraşlarıyla da zenginleşip derinleştirilebilecek bir husus.
Genel kitlesel eğitimin kendisinde global çapta bir dert var. Biz eğitimde muvaffakiyet sıralamasındaki yerimize odaklanıyoruz lakin birinci olanların birinci olurken sanki öteki taraftan ne cins badireler yaşadığını ya da o birincilerin çıktığı yerde sonda kalanların ahvalinin ne olduğuna ait bütüncül bir okuma ve kavrayıştan da mahrum konuşuyoruz. Bu konuları ‘Eğitim uygundur, eğitim güzeldir’ klişelerinin ötesinde ‘Eğitim hoştur ancak bu hoşluğun içerisinde sanki ne cins hoyrat işler çevriliyor? ne çeşit bir kıyım düzeneğine çevrilebiliyor uygun ve hoş dediğimiz şeyler?’gibi soruların da farkında olmak lazım. Probleme ciddiyetle, çağın ruhunu da kavrayacak bir bütüncüllükle yaklaşırsak yaklaşabiliriz.”
“HER SORUN BİZE YÖNELTİLMİŞ BİR SORUDUR”
Bedel, değerlendirmelerini şöyleki sonladırıyor:
“Ara orta raporlar açıklanıyor öğretmenlerin uğradığı şiddetle alakalı ancak bu kendi başına epey manalı bir şey değil. Bu biçim bilgiler Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın kendi içerisinde de vardır. Bunlar Halil Cibran’ın tabiriyle ‘Her hata topluma yöneltilmiş bir sorudur.’ Her meşakkat, her sorun aslında bize işleyişimize ait yöneltilmiş bir sorudur. O sorunun hakkını vermek gerekiyor. Şiddet var fakat Türkiye’nin her bir yanında şiddet var ise, öğretmen memnuniyetsizliği var ise, öğretmen kendini keyifli hissetmiyorsa, öğrenci kendini memnun hissetmiyorsa, MEB beklentilerinin karşılanmadığını düşünüyorsa bu biçimde yapısal bir şey var. Biraz daha sıkıntıyı öğrencinin ve öğretmenin ferdî özelliklerinde tüketmek yerine öğretmen ve öğrencinin biyografik öyküsüyle toplumsal gerçeklik içindeki bağı kurabilirsek daha bir uzaklık imkanı olabilir.
Öğretmenlerin yüzde 29.3’ü okul ve etrafında şiddet gördüğünü söz etmiş. Yüzde 54’ü kelamlı, yüzde 38.7’si ruhsal, yüzde 7’si fizikî, yüzde 0.3’ü cinsel şiddete uğradığını söylemiş. Bu stil bilgileri okuyuşumuzda dert görüyorum. Öğretmen fizikî manada da bahsetmiş olduğumizden çok fazla şiddet mağduru, ruhsal manada da kestirim edilenin fazlaca daha ötesinde şiddete maruz kalıyor. O şiddeti püskürtebilecek bütün enstrümanlardan, muhafaza düzeneklerinden mahrum zira.
“OLAYIN NE KADAR TAKİPÇİSİ OLDUĞUNUZ İŞİN MUKADDERATINI TAYİN EDİYOR”
Bir sıhhat çalışanı şiddete maruz kaldığında Sıhhat Bakanı’nı ekranda, cenazesinde gorebilirsiniz. Onu mevzuya ait fazlaca sert açıklama yaparken görürsünüz. Lakin örneğin bir öğretmen bıçaklanarak öldürüldü. Ulusal Eğitim Bakanı’nın bu öğretmenin cenazesinde bulunmak, ailesinin yanında olmaktan daha büyük ne nazaranvi olabilir? Orada bulunmaları ileti vermek ya da kelamlı bağlantıyla hudutlu bir şey değil. O bildirisi sizin nasıl verdiğiniz fazlaca değerli. Herkes, her şeyi kınıyor lakin nasıl kınadığınız, nerede kınadığınız, onun ne kadar takipçisi olduğunuz üzere konular işin bahtını tayin ediyor. Burada bir kurumsal yapının kendi işleyişini ve çalışanlarıyla münasebetini nasıl çizdiğine ait bir şey var. Öğretmenin şiddetin mağduru olmasının hayli daha büyük faturası aslında şudur: Bu kadar kolay bir alakada hırpalanan durumdaysa öğretmen bu biçimde bu öğretmenden beklediğiniz öncülüğü yapmasını isteyemezsiniz. Zira o önceliği yapacak donanımdan mahrum bırakmışsınızdır. O öncülüğü yapacak kuralları sağlamıyorsanız nasıl o öncülüğü yapacak? Devletin bir savcıya, hakime verdiği bir konum var ve bunu o kurumun içerisinde girdiğinizde hissedersiniz. Bir adliyede bir savcının, bir hakimin bulunduğu koridorda esen rüzgarı fark ediyorsunuzdur. Pekala okula girdiğinizde var mı bu biçimde bir rüzgar? O rüzgarı estiren güç ne için estiriyorsa Ulusal Eğitim Bakanlığı’nda, öğretmenlerin vazifelerini yaptıkları yerde bu biçimde bir rüzgar esmiyor. Zira o rüzgar, o iklim oraya gelen insanları hizaya sokuyor. Kelamla uyarmanıza gerek yok. O rüzgar herkese kendi hudutlarını hatırlatıyor.”
Türkiye’de biroldukça meslek kümesi fizikî, ruhsal ve cinsel şiddete maruz bırakılıyor. Bu meslek kümelerinden bir tanesi de öğretmenler. Öğretmenlerin yüzde 29.3’ü okul ve etrafında şiddete maruz bırakıldığını, yüzde 54’ü kelamlı, yüzde 38.7’si ruhsal, yüzde 7’si fizikî, yüzde 0.3’ü cinsel şiddete maruz bırakıldığını tabir ediyor.
bir fazlaca kademede ve bir hayli kurumda eğitim-öğretim gayesi güderek çalışan öğretmenlerin yaşadığı problemler ne yazık ki birden fazla vakit bir muhatap bulamıyor. Öğretmenlerin yaşadığı sıkıntılar, eğitim-öğretimin durumu ve eğitim-öğretimin geleceği hakkındaki kaygılar, tahlil yolları, öğretmenlerin bürokratik yalnız bırakılışı, statüsel korumasızlık ve daha birfazlaca husus hakkında Özgür Eğitim-Sen Genel Lideri Abdulbaki Kıymet ve Eğitim-Sen eski yöneticisi Özgür Bozdoğan ile konuştuk.
“ÖĞRETMENLERİ AMAÇ HALİNE GETİREN SİYASETLERE SON VERMEDEN ŞİDDET ENGELLENMEZ”
Eğitim-Sen eski yöneticisi Özgür Bozdoğan, öğretmenlerin farklı biçimlerde şiddete maruz kaldığı bir periyottan geçtiklerini belirterek, şunları anlatıyor:
“bazı kimi öğrenci velilerinden, birtakım kimide farklı kaynaklardan gelen fizikî şiddetle birlikte sözel ve duygusal şiddetin yoğunlukla öğretmenleri maksat aldığını görmekteyiz. Şiddetin kendisini üreten niçinlere değil de şiddetin neticelerina odaklanıldığı için bu probleme tahlilde üretilememektedir. MEB, genel olarak okullarda yaşanan şiddeti, özel olarakta öğretmenlere dönük şiddeti kıymetli ve acil bir sorun olarak gündemine almadığı için önemli biçimde eleştirilmektedir. Bundan dolayı da bir kaç yıl evvel, sendika temsilcilerinin de iştirakiyle şiddetin önlenmesine dönük bir çalıştay yapıldı. Çalıştayda MEB tarafınca hazırlanan bir hareket planı iştirakçilerle paylaşıldı. Şiddetin niçinlerini tespit ederek ortadan kaldırmayı hedeflemeyen ve şiddeti yalnızca güvenlik boyutu ile gündeme alan bir yaklaşımın sorunu çözmeye yetmeyeceğini o çalıştayda da detaylı olarak ortaya koymuştuk. Öğretmenleri gaye haline getiren telaffuz ve siyasetlere son vermeden; şiddeti üreten sosyolojik iklimi değiştirmeden ve bilhassa de öğrencilerin eğitim aracılığıyla geleceklerini değiştirme umudunu büyütmeden şiddeti, bilhassa de öğretmenlere dönük şiddeti engellemek mümkün değildir. MEB’in bu mevzuda sorumluluklarını yerine getirmek bir yana sorunu gündemine dahi almadığının altının çizilmesi gerekmektedir.”
“MEB SÜRATLİCE MÜLTECİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ SORUMLULUĞUNU ÜSTLENMELİ”
Bozdoğan, Suriye’de yaşanan iş savaş niçiniyle Türkiye’ye gelmek zorunda kalan mülteciler ve bu niçinle okullardaki mülteci öğrencilerin durumuna ait şunları söylüyor:
“Son periyotta yaşanan gelişmeler ve bilhassa global ekonomik kriz, bölgesel savaşlar ağır bir mülteci hareketliliğine niye oldu. Bunun kararında da önemli bir mülteci nüfusla karşı karşıya kaldık. Bu nüfusun önemli bir bölümüde çağ nüfusu diyebileceğimiz okul çağındaki mülteci çocuklardır. Bu çocukların kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla ülkenin eğitim sistemine dahil edilmesi gerekmektedir. Bunun olabilmesi ortasında gerekli düzenlemeler ve altyapı hazırlıklarının tamamlanması, ders içeriklerinin ve araçlarının oluşturulması gerekmektedir. Ayrıyeten öğretmenlerin mesleksel yeterliliklerinin de oluşan bu yeni duruma uygun olarak geliştirilmesi gerekmektedir. Bu hazırlıkların hiçbiri yapılmadan mülteci çocukların eğitiminin tam manasıyla sağlandığından kelam etmek mümkün değildir. Mülteci çocuklar, bilhassa de pandemi devrinde, eğitime erişimde önemli zahmetler hayatış ve bir kısmı okulu bırakarak çocuk emekçi haline gelmiştir. MEB, bu bahiste gerekli hazırlıkları yapmak yerine tüm sorumluluğu öğretmenlere bırakmıştır. Bu durumda öğretmenler altından kalkamayacağı sorumlulukları tek başına üstlenmek zorunda kalmıştır. MEB’in süratlice mülteci çocukların eğitimi ile ilgili gerekli sorumlulukları üstlenmek durumundadır.”
Özgür Bozdoğan
“YÖNETİCİLER LİYAKATA NAZARAN DEĞİL, SİYASAL YAKINLIKLARA NAZARAN BELİRLENİYOR”
Öğretmenlerin şu an hem özlük tıpkı vakitte ekonomik açıdan önemli meselelerle karşı karşıya olduğunun altını çizen Bozdoğan, şu biçimde devam ediyor:
“Yaşanan bu problemlerin MEB idaresinin bu işi yapamamasından kaynaklı değil şahsen yapılan tercihlerin kararı olduğunun söz edilmesi gerekmektedir. Bugün öğretmenler ağır ekonomik sıkıntılar altında yaşamak durumunda kalıyorsa bu direkt MEB’in ve siyasi iktidarın tercihlerinden ötürüdır. Doğal olarakta bu sorunun çözülebilmesi fakat bu tercihlerin değişmesi ile mümkündür. Yaşanan bir öteki sorun da, eğitim yöneticilerinin liyakata nazaran değil de sendikal ve siyasal yakınlıklara göre belirlenmesidir. Bu durum eğitim kurumlarının işleyişinde ve öğretmenlerin çalışma hayatında önemli sıkıntılara niye olmaktadır. Bunun tahlili ise fakat liyakat temelli bir yaklaşımla eğitim yöneticilerinin belirlenmesi ile mümkündür.”
“TASARI, SIKINTILARA TAHLİL ÜRETMİYOR”
Bozdoğan, yaşanılan sıkıntılara ait açıklamalarına şöyleki devam ediyor:
Bugünlerde öğretmenlerin yaşadığı ve yaşayacağı temel sorun TBMM’de gelecek hafta görüşülecek olan Öğretmenlik Meslek Kanunudur. Bu kanun tasarısını gerçek manada bir meslek kanunu olarak kabul etmemiz mümkün değildir. Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerle ilgili hiçbir düzenlemenin bulunmadığı bu tasarı, öğretmenlerin yaşadığı meselelere tahlil üretmemektedir.
Bu tasarı ile öğretmenlik mesleği öğretmen, uzman öğretmen ve baş öğretmen olarak kademelere ayrılmaktadır. Bu durum özel bir ihtisas mesleği olan öğretmenlik mesleğini meslek mesleği haline getirerek öğretmenlerin yarışını hedeflemektedir. “ Rekabet randımanı artırır” olarak özetleyebileceğimiz liberal bir akıl öğretmenlik mesleğini piyasanın unsurlarına nazaran düzenlemeye çalışmaktadır. Bu durumun öğretmenler içinde önemli eşitsizlikler ve meseleler üreteceğinin altının çizilmesi gerekmektedir.
“ÖĞRETMEN KAYBEDERSE TOPLUM KAYBEDER”
Tasarıda öğretmenler açısından sorun üretecek bir diğer kısımda aday öğretmenlerle ilgili olanıdır. Bu tasarı ile aday öğretmenlerin meslekten çıkarılması kolaylaştırılmaktadır. Bu niçinle de öğretmenler bu kanun teklifinin geri çekilmesini istemektedir.
Öğretmenler tarihin her periyodunda olduğu üzere bugünde epey çeşitli meselelerle baş etmek durumunda kalmıştır. Lakin, bir daha her devirde olduğu üzere, öğretmenler hakları ve gelecekleri için gayret etmeye devam etmektedir zira epey düzgün bilirler ki; öğretmen kaybederse toplum kaybeder.”
“MEB, ŞİDDETİ GERİ PÜSKÜRTMEKTE ZAAFİYET YAŞIYOR”
Özgür Eğitim-Sen Genel Lideri Abdulbaki Kıymet, öğretmen topluluğunun şiddetin her çeşidinin direkt muhatabı olduğunu belirterek, şunları söylüyor:
“Hem Ulusal Eğitim Bakanlığı tıpkı vakitte yasal mevzuat açısından bu biçim bir şiddeti görünür kılmakta, mahkum etmekte ya da muhataplarını geri püskürtmekte zaafiyet yaşatıyor. Öğretmene yönelik şiddetin yüzde 80’i rastgele bir sürece husus olmuyor. Zira öğretmen işin bir sonuca varacağını düşünmüyor. Zira ortaya veli giriyor, öğrenci giriyor. Öğretmenin veliyle ve de öğrenciyle karşı karşıya gelmesi öğretmene yakışmayacak bir konu olarak bedellendiriliyor. Bu yanlış bir kıymetlendirme. Tabi bütün ekosistemi bütüncül kıymetlendirmekte yarar var.”
“ÖĞRETMEN MUHAFAZA KALKANINDAN YOKSUN”
Öğretmene şiddeti medya ve bakanlık çerçevesinde inceleyen Bedel, şu biçimde devam ediyor:
“Türkiye’de yaşadığımız toplumsal hayatın tertibi ve elbet bunun yasal mevzuata dökülmüş hali birtakım meslek kümelerini ya müdafaaya alıyor ya da aktif bir muhafazanın haricinde bırakıyor. Bir hakime, bir savcıya dönük şiddeti hayli istisnai biçimde nazaranbilirsiniz. Bir sıhhat çalışanına ait şiddet olaylarını biz basında görüyoruz lakin bir taraftan da hem medyanın kullandığı lisan tıpkı vakitte Sıhhat Bakanlığı’nın olaya müdahalesi, bu şekil bir teşebbüsü kamusal manada geri püskürtecek bir direnç oluşturuyor. Hem medyanın veriş biçimi birebir vakitte Sıhhat Bakanlığı’nın aktif iştiraki ve müdahalesi, o şiddeti yönlendirecek olanlar üzerinde bir direnç oluşturuyor. Öğretmen bu biçim bir müdafaa kalkanından maalesef mahrum.”
“MEDYA ŞİDDETİ SIRADANLAŞTIRARAK VERİYOR”
Bedel, öğretmene şiddet olaylarında medyanın lisanını şöyleki eleştiriyor:
“Her gün onlarca öğretmenimiz fizikî ya da ruhsal şiddete maruz kalıyor. Bakanlık bürokrasisinin kendi ortasından gelen mobbing niçiniyle öğretmenlerin öldüğünü biliyoruz. Bunun basına yansıyış biçimini de görüyoruz. İki konu var. Bir, medyanın lisanı olayı bir vaka-ı adliye üzerinden basitlaştırarak veriyor. İkincisi, öğretmenin bakanlık nezdindeki prestiji maalesef toplumdaki itibarsızlığıyla neredeyse eş seviyede gidiyor. Öğretmenlerin kamusal prestij sorunları var, statüden mahrum vaziyetteler. Bir de buna bakanlık tarafınca kendi işçinizi koruyacak, kollayacak bir direnç geliştiremiyorsanız -aslına bakarsan yasal mevzuat da bu üslup bir kollayıcı düzenlemeden yoksun- hem kendi hayatın her türlü alanından gelecek birtakım tazyiklere açık bırakmış olursunuz.”
Abdulbaki Paha
“BASINA YANSIYAN KISMI BUZDAĞININ GÖRÜNEN KISMI”
Öğretmenlerin günümüzde “asayiş memuru” üzere hizmet gördüğünü belirten Bedel, bu hususa şu biçimde yaklaşıyor:
“Öğretmenlerin doyumunun düşük olmasının en kıymetli niçinlerinden biri ruhsal manada yıpranması. Bakanlığın deklare ettiğı ‘nitelikli okulların’ haricinde kalan okullarda öğretmen, öğretmen olmaktan fazla bir güvenlik ve asayiş sağlama memuru üzere hizmet görüyor. Eğitim-öğretim faaliyeti içerisinde bir akademik transfer yapmak ya da insani irtibat geliştirmek maalesef mümkün olmuyor. Öğretmen daha epey sükuneti sağlamak, öğrencileri susturmak, derse hazır hale getirmek üzere kendi asli görevlerinin ötesinde işlerle meşguller. Bunlara vakit ayırdığınızda ister istemez mesleksel yabancılaşma ve doyumsuzluk yaşıyorsunuz. Zarurî eğitimin bir tarafı da -bizim fazlaca fazla yüzleşmek istemediğimiz- zoraki eğitim demek. Buraya gelmek istemeyen öğrencileri bir biçimde eğitmeye çalışıyor öğretmen. Her sınıfa 30 öğrenci dolduruyoruz. ‘Her biri özel’ diyoruz fakat standart bir müfredat uyguluyoruz. Öğrenci okumak istemiyorken öğretmen nasıl uygulayacak? Bu üslup bir cendere içerisinde öğrenci maruz kaldığı bu durumdan dolayı direnç gösteriyor. Öğretmenin bu direnci kırması üzere yan tali işlerle uğraşması gerekiyor. Bu alakanın kendisi aslına bakarsan fazlaca kıvılcımlı bir bağlantı. Her an tutuşabilecek bir bağlantı. Basına ve kamuoyuna yansıyan kısmı buzdağının görünen kısmı. Bir de işin alt kısmı var. O denli okullarımız var ki her gün isimli olaylar yaşanıyor. Bu şiddet kimi vakit öğretmene dönük, kimi vakit akranların kendi ortasında, kimi vakit fazlaca daha kurumsal bir şeye dönüşebiliyor. ötürüsıyla öğretmenliğin hem MEB bürokrasisi içerisindeki öğretmenin konumu hem zarurî eğitim üzerinden öğrenciyle ve veliyle karşı karşıya getirilişimiz öğretmeni açığa düşürüyor. Açıkta kalınca da maruz kalma seviyemiz çok yüksek oluyor.”
“MEVCUT EĞİTİM DÜZENEĞİ 18’İNCİ YÜZYILDAN KALMA”
Paha, günümüzdeki eğitim-öğretim algısı ve müfredatına ait ise görüşlerini şu sözlerle tabir ediyor:
“Eğitim-öğretim faaliyetinin epeyce albenili bir tınısı var. Eğitim deyince akan sular duruyor. Lakin eğitim-öğretim faaliyetinin kendi başına yeterli ve hoş olması bizim onu düzgün ve hoş yürüttüğümüz manasına gelmiyor. Gerçekten bizim eğitimdeki istikrarlı memnuniyetsizliğimiz, istikrarlı başarısızlığımız biraz da bu âlâ ve hoş şeyi âlâ, yanlışsız ve hoş biçimde yapmayışımızla da ilintili.
Bizim yürüttüğümüz mevcut eğitim düzeneği 18’inci yüzyıldan kalma. Sanayi periyodunun ürettiği bir yapıda şu an. Yani fabrika, hapishane, okul ve gibisi yapıların olduğu bir periyot. İnsanların bir yapının içine girip gitmesiyle alakalı bir nizam ancak bugünkü devir bir kapatılma kurumu olarak okulun mevcudiyet ve fonksiyonelliğini aslına bakarsanız atıl bırakmış durumda. Çocukların yetiştikleri dünya bu biçimde bir kapatılma kurumunun içerisinde olabilecek duruma uygun değil. Bizim oluşturduğumuz kurum 18’inci yüzyıldan devraldığımız bir kurum lakin biz 21’inci yüzyıldayız artık. Bugün öteki bir ilgi biçimi yaşıyoruz. Bugün artık fabrikada fordist bir üretim bandındaki biçimde hayat gitmiyor. Bugün çoğulculuktan, ferdi farklılıktan, değişim-dönüşümden bahsediyoruz. Hatta bugün 12 yıllık uzun vadeli eğitimler bile tartışmaya açık biçimde zira her 5 yılda 1 öğrendiğimiz bilginin neredeyse yüzde 80’i yenilenmek durumunda. Uyguladığımız şey ile yaşadığımız gerçeklik içindeki uyumsuzluk kendi başına bir şiddet üretmeye, fay sınırları kaynayan etkin bir durum çıkartıyor karşımıza. Öğrenci konutta biricik yetişiyor ve öteki bir formasyondan geçiriliyor ancak okulda biz onu diğer bir formasyona geçiriyoruz. Lakin buradaki iki şeyin içinde bir genetik uyumsuzluk var. Uyumsuzluk olduğu vakit öğrencinin direnç göstereceği birinci merkez öğretmen oluyor. Zira muhatap olduğu şahıs öğretmen. Lakin öğretmenin bu direncin muhatabı olması niçiniyle sisteme olan kızgınlığın faturası öğretmene çıkıyor.
“ÖĞRETMENİN NE GÜCÜ VAR NE MECALİ”
Bir taraftan siz kurumsal yapınızı çağa uygun bir hale getirmiyorsanız öğretmeni bir manada bu devirde yaşayan çocuklar karşısında eskiyi savunacak, eskiyi onlar üzerinde gerçekleştirecek katı bir mühendis beklentisi var. Gerçekleşmeyecek bir beklenti var öğretmen üzerinde. Siz her gün okula gidip ders anlatıyorsunuz. ÖSYM istatistiklerini açın, muvaffakiyet inanılmaz derecede düşük. Pekala bu düşüklüğün öğretmenin kişiliğinde yarattığı bir tahribat var. Bir emek veriliyor ancak bunun karşılığını alamıyorsunuz. Bu ruhsal yıpranmışlık başka bir bahis. Bir de bunun üzerinden MEB bürokrasinin karşılanmasını istediği ister kontrol düzeneği üzerinden olsun, ister kamusal bir telaffuzun dolaylı muhatabı olarak olsun, ister kurum içi yazışmalar ya da o bağlantı ağının içerisinden olsun bir beklenti var. Öğretmenden istikrarlı başarısızlığın ve memnuniyetsizliğin giderilmesine dönük bir beklenti var lakin öğretmenin bunu karşılayacak ne gücü var ne mecali.”
“GÖRÜNMEZ ŞİDDET ÇEŞİDİ DEĞİL MİDİR?”
Kıymet, Suriye iç savaşı niçiniyle ülkelerinden kaçarak Türkiye’ye gelmek zorunda bırakılan Suriyeli mülteciler ve bu kapsam eğitim-öğretim sistemine dahil edilen mülteci öğrenciler ile öğretmen alakasını ise şöyleki pahalandırıyor:
Bizim Suriyeli 4 milyon mülteci kardeşimiz var ülkemizde. Bunun neredeyse 1 milyona yakını eğitim sistemimizin değişik kademelerinde öğrenci. Öğretmen sistemimiz bu öğrencilerin eğitim sistemine entegrasyonuna dönük öğretmen adaylarını ve fiilen öğretmen olanları ne tıp bir pedagojik formasyon sürecinden geçirdi? Bu öğretmen sınıfına yeni gelen üstelik yaralı gelen, savaştan kaçıp gelen, yasları olan öğrencisine neyi öğretecek, nasıl öğretecek? Bu öğrenciyi okulun içine aldık fakat buna uygun bir donanımla donatmamışsanız öğretmeni bu da öğretmen üzerinde dolaylı ya da görünmez bir şiddet çeşidi değil midir? Bilmediğiniz bir şey ile karşı karşıya bırakılıyorsunuz.”
“KİMLİĞİ, HİSLERİ, TALEPLERİ AŞINAN BİR ÖĞRETMEN VAR”
Tüm dünyada tartışılan zarurî eğitim konusuna ise şu biçimde yaklaşıyor Kıymet:
“Zorunlu eğitimin günümüz dünyası içerisindeki okumasını MEB yapmamışsa öğretmen kendi başına bir sosyolojik değişim ve dönüşümün eserleri, özneleri olan öğrencilerle sınıf içerisinde ne çeşit bir muhteşem güç ve donanımla baş etmesini bekliyoruz? Bu da öbür bir şiddet. Bütün bu yapıdaki çelişkilerin, uyuşmazlıkların hem tarihsel-toplumsal gerçeklikle uyuşmazlığı hem müfredat ile uyuşmazlığının biriktirdiği bir güç var. Bu gücün patlak verdiği bütün noktalarda öğretmen direkt hazır bulunmuş oluyor. İster öğrenci üzerinden, ister kurumsal yapı, ister veli üzerinden gelsin daima kimliği, hisleri, talepleri aşınan bir öğretmen var. kimi vakit fizikî olarak vefata gidiyor, kimi vakit yaralanıyor ve hastanede kendini buluyor. Birçok vakit ise işin görünmez olduğu hem fizikî boyutları olan hem mobbing boyutları olan fazlaca yıpratıcı bir müddetcin içerisinde debeleniyor.”
“TÜRKİYE KAMUOYUNA YANSIMADI”
Bedel, son günlerde tekrar gündeme gelen mülakat adaletsizliğini de hatırlatarak şu biçimde devam ediyor:
“Milli Eğitim Bakanlığı fiilen, hukuken bu işleri yürütmekle sorumlu tutulan bir ünite. ötürüsıyla bu işin tahlil mercii olmasa bile bu işe ait bir tahlili üretecek tertipte daha faal rol almasını bekliyorum.
Biz birkaç gündür mülakat konusunu konuşuyoruz. Kişi alanında Türkiye birincisi olmuş lakin mülakatta 60’ın altında bir puan verilerek tercih yapması engellenmiş. Bakanlık savunurken diyor ki ‘Mülakat mevzuatta var.’ Artık siz bunu söylemiş olduğiniz vakit bu adalet hissini zedeleyen sorunu çözmek için bir tahlil üretmiş olmuyorsunuz. örneğin Alev Alatlı, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bir konuşma yaptı ve dedi ki ‘Her yasal hak helal değildir.’ Herkes ayakta alkışladı. Mevzuatta mülakat var diye mülakata legalleşir diye bir şey olamaz.
Bizim bu eğitim zaafiyetimizin en değerli ayaklarından bir tanesi de sivil iştirak ve kontrolün önemli manada eksik oluşu. Merhum Nurettin Topçu, ‘Milli eğitim sisteminin Türkiye’de iki sorunu var. Biri eğitim, oburu sistem’ demişti. Bizim de toplumun geniş bölümlerinin alana ait ne bir talebi, ne bir katkısı, ne bir beklentisi, ne de bir kamusal kontrol sahibi. Birebir şeyi ben medya ve akademi için de söyleyebilirim. örneğin bakanlığın mülakat açıklamasını epeyce önemli manada püskürtebilecek bir refleks gösterilmesi gerekiyordu lakin bu Türkiye kamuoyuna yansımadı. Bir infial var ancak bu infial mülakatın mağdurları ile duygusal bir paylaşım üzerinden gidiyor. Ancak sıkıntıyı bozacak, onu savunulamayacak bir noktaya sürecek zihinsel bir performans bekliyordum akademi, medya ve sivil toplumdan lakin maalesef o denli bir canlılık yok.
“ÜLKENİN HUKUKTAKİ PERFORMANSI her neyse EĞİTİMDEKİ DE ODUR”
Bedel, mevcut şartlarda yapılabileceklere bağın ise şunları söylüyor:
“bahsetmiş olduğumiz konularla ilgili Türkiye ortasında yapılacak şeylerden bir tanesi şudur: Türkiye’den bahsetmiş olduğumiz vakit bütün halinde bir ülkeden bahsediyoruz. Bu ülkenin iktisat alanındaki performansı her neyse maalesef eğitim alanındaki performansı da odur. Hukuk, adaletteki performansı her neyse, eğitimdeki başarısı da bundan bağımsız olamaz. ötürüsıyla eğitimdeki hal dermanımızın değerli bir ayağı Türkiye’nin hukukî manada sivil, çoğulcu bir niteliğe bürünmesi, bunun demokratik standartlarının olabildiğince yükselmesiyle ilgili bir şey. Bunu gerçekleştirdiğiniz vakit eğitim de zaten gerçekleşecek şeyler var. Bireyin hak ve hukukunun önemli manada korunduğu, bireyin birtakım iltimas, kayırma, imtiyaz münasebetleri üzerinden muhafazaya alınması değil, memleketin herbir ferdinin hakkının hukukunun korunduğu bir sistem yapabilirsek öğretmenin de muhatap olduğu şiddetin kıymetli bir kısmını tahminen geri püskürtmüş olabileceğiz.
Öğretmenin çalıştığı kurumun kendi yapısıyla günümüz dünyasının yapısı içindeki uyumsuzluk maalesef dünyada da tartışılan lakin epeyce ağır tartışılmayan bir şey. Her 5 yılda 1 bilginin yenilenmesiyle ilgili durum niçiniyle eğitim kurumları üzerinde inanılmaz bir basınç var. Bu basıncı taşımadığınız vakit öğretmen dünde kalmış bir yapının muhafızı, müdafisi üzere bir bekçiye dönüşüyor. Bu fakat bilhassa akademinin bilhassa bağımsız aydınların konya ait uğraşlarıyla da zenginleşip derinleştirilebilecek bir husus.
Genel kitlesel eğitimin kendisinde global çapta bir dert var. Biz eğitimde muvaffakiyet sıralamasındaki yerimize odaklanıyoruz lakin birinci olanların birinci olurken sanki öteki taraftan ne cins badireler yaşadığını ya da o birincilerin çıktığı yerde sonda kalanların ahvalinin ne olduğuna ait bütüncül bir okuma ve kavrayıştan da mahrum konuşuyoruz. Bu konuları ‘Eğitim uygundur, eğitim güzeldir’ klişelerinin ötesinde ‘Eğitim hoştur ancak bu hoşluğun içerisinde sanki ne cins hoyrat işler çevriliyor? ne çeşit bir kıyım düzeneğine çevrilebiliyor uygun ve hoş dediğimiz şeyler?’gibi soruların da farkında olmak lazım. Probleme ciddiyetle, çağın ruhunu da kavrayacak bir bütüncüllükle yaklaşırsak yaklaşabiliriz.”
“HER SORUN BİZE YÖNELTİLMİŞ BİR SORUDUR”
Bedel, değerlendirmelerini şöyleki sonladırıyor:
“Ara orta raporlar açıklanıyor öğretmenlerin uğradığı şiddetle alakalı ancak bu kendi başına epey manalı bir şey değil. Bu biçim bilgiler Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın kendi içerisinde de vardır. Bunlar Halil Cibran’ın tabiriyle ‘Her hata topluma yöneltilmiş bir sorudur.’ Her meşakkat, her sorun aslında bize işleyişimize ait yöneltilmiş bir sorudur. O sorunun hakkını vermek gerekiyor. Şiddet var fakat Türkiye’nin her bir yanında şiddet var ise, öğretmen memnuniyetsizliği var ise, öğretmen kendini keyifli hissetmiyorsa, öğrenci kendini memnun hissetmiyorsa, MEB beklentilerinin karşılanmadığını düşünüyorsa bu biçimde yapısal bir şey var. Biraz daha sıkıntıyı öğrencinin ve öğretmenin ferdî özelliklerinde tüketmek yerine öğretmen ve öğrencinin biyografik öyküsüyle toplumsal gerçeklik içindeki bağı kurabilirsek daha bir uzaklık imkanı olabilir.
Öğretmenlerin yüzde 29.3’ü okul ve etrafında şiddet gördüğünü söz etmiş. Yüzde 54’ü kelamlı, yüzde 38.7’si ruhsal, yüzde 7’si fizikî, yüzde 0.3’ü cinsel şiddete uğradığını söylemiş. Bu stil bilgileri okuyuşumuzda dert görüyorum. Öğretmen fizikî manada da bahsetmiş olduğumizden çok fazla şiddet mağduru, ruhsal manada da kestirim edilenin fazlaca daha ötesinde şiddete maruz kalıyor. O şiddeti püskürtebilecek bütün enstrümanlardan, muhafaza düzeneklerinden mahrum zira.
“OLAYIN NE KADAR TAKİPÇİSİ OLDUĞUNUZ İŞİN MUKADDERATINI TAYİN EDİYOR”
Bir sıhhat çalışanı şiddete maruz kaldığında Sıhhat Bakanı’nı ekranda, cenazesinde gorebilirsiniz. Onu mevzuya ait fazlaca sert açıklama yaparken görürsünüz. Lakin örneğin bir öğretmen bıçaklanarak öldürüldü. Ulusal Eğitim Bakanı’nın bu öğretmenin cenazesinde bulunmak, ailesinin yanında olmaktan daha büyük ne nazaranvi olabilir? Orada bulunmaları ileti vermek ya da kelamlı bağlantıyla hudutlu bir şey değil. O bildirisi sizin nasıl verdiğiniz fazlaca değerli. Herkes, her şeyi kınıyor lakin nasıl kınadığınız, nerede kınadığınız, onun ne kadar takipçisi olduğunuz üzere konular işin bahtını tayin ediyor. Burada bir kurumsal yapının kendi işleyişini ve çalışanlarıyla münasebetini nasıl çizdiğine ait bir şey var. Öğretmenin şiddetin mağduru olmasının hayli daha büyük faturası aslında şudur: Bu kadar kolay bir alakada hırpalanan durumdaysa öğretmen bu biçimde bu öğretmenden beklediğiniz öncülüğü yapmasını isteyemezsiniz. Zira o önceliği yapacak donanımdan mahrum bırakmışsınızdır. O öncülüğü yapacak kuralları sağlamıyorsanız nasıl o öncülüğü yapacak? Devletin bir savcıya, hakime verdiği bir konum var ve bunu o kurumun içerisinde girdiğinizde hissedersiniz. Bir adliyede bir savcının, bir hakimin bulunduğu koridorda esen rüzgarı fark ediyorsunuzdur. Pekala okula girdiğinizde var mı bu biçimde bir rüzgar? O rüzgarı estiren güç ne için estiriyorsa Ulusal Eğitim Bakanlığı’nda, öğretmenlerin vazifelerini yaptıkları yerde bu biçimde bir rüzgar esmiyor. Zira o rüzgar, o iklim oraya gelen insanları hizaya sokuyor. Kelamla uyarmanıza gerek yok. O rüzgar herkese kendi hudutlarını hatırlatıyor.”