Ilgın Yorulmaz | Tokyo
Japonya’nın kültür alanında Nobel Mükafatı sayılan Praemium Imperiale’nin heykel kısmında bu yılki kazananı Çinli muhalif sanatçı ve aktivist Ai Weiwei oldu.
senelerdır Çin haricinde sürgün hayatı yaşayan Weiwei, mükafatını almak için geldiği Tokyo’da özgürlükler ve temel haklar için verdiği savaşla ilgili BBC Türkçe’ye konuştu.
Ai Weiwei, 1997 yılında Birleşik Krallık’tan Çin’e geçen ve Asya’da insan hakları ve özgürlüklerin kalelerinden olan Hong Kong’un son senelerdaki durumunu işaret ediyor.
Hong Kong’da güvenliği sağlama nedeni öne sürülerek Çin hükümetinin 2020 yılında yürürlüğe koyduğu Ulusal Güvenlik Yasası’na değinen Çinli sanatçı, bunun kararında son 25 yılda gelinen noktada Çin ve hakimiyetindeki bölgelerde kendisi üzere demokrasi yanlısı kişi, küme, dernek, medya kuruluşları ve personel sendikalarının gaye alındığını söylüyor.
Baskınlar, tutuklamalar, soruşturmalar ve varlıkların dondurulması üzere uygulamalar kararında insanların, en temel hak ve özgürlüklerine yapılan bu hücumlara artık tahammülünün kalmadığını lakin ses de çıkaramadıklarını anlatıyor.
Weiwei, yaptığı basın toplantısında 10 yıldır Şi Jinping’in mutlak hakimiyetindeki Çin’de basın ve söz özgürlüğünün olmayışını da eleştiriyor.
Çin’in Batılı kıymetleri almadan kapitalist bir sisteme dönüşmek istemesinden rahatsız olduğunu söyleyen Weiwei, Çin’i üç jenerasyondur yönetenlerden biri olan, odağına ekonomiyi ve bireylerin refahının artmasını alan ve “Haklar yahut özgürlükleri düşüneceğinize evvel zenginleşin” diyen Deng Xioping vaktinden beri gelinen noktanın üzücü olduğunu belirtiyor.
Weiwei, bugün ülkede sayıları binlere varan milyarderlerin bile özgürlüklerin kısıtlanmasından hisselerini aldıklarının altını çiziyor ve “Artık birinci evvel servet yapayım biçiminde konuşmuyorlar” diyor.
Çin Komünist Partisi, geçen hafta yapılan olağan kongresinde ülkeyi 10 yıldır yöneten Lider Şi Jinping’e daha evvel görülmemiş halde üçüncü kere beş yıllık yetki vermiş ve bir manada ülkenin ömür uzunluğu “imparatoru” haline gelen Jinping’in siyasetlerine dayanak çıkmıştı.
– Dünyada tabir özgürlüğü ve insan haklarının durumu hakkında ne düşünüyorsunuz? Örneğin şu an Çin’in idaresi altındaki Hong Kong’da yaşananlar?
2020’de Ulusal Güvenlik Yasası’nın yürürlüğe girmesinden daha sonra bunu “Hong Kong’un tabutuna çakılan son çivi” olarak nitelendirmiştim. Ondan evvel bağımsız ve otonom olan Hong Kong demokratik bir yerdi. Şimdilerde Çin’in Sincan yahut Şangay üzere rastgele bir bölgesine dönüştü. Tahminen sırada Tayvan var.
‘Assange hatalıysa söz özgürlüğünü unutun gitsin’
– Bir keresinde sizi tutuklayan bir polis memurunun “Sürekli özgürlük istediğini söylüyorsun fakat bu uğurda mahpusa düşüp kendi özgürlüğünü kaybediyorsun. Buna bedel mi?” halindeki sıradan sorusunun sizi oldukça düşündürdüğünü söylemiştiniz. Nitekim de komünist ve otoriter bir ülkede özgürlük savaşı vermek ve birtakım kıymetleri savunmak bir ömre paha mi?
Evet, bu epeyce gerçekçi bir soru ve beni oldukça düşündürüyor. Herkes için özgürlük isterken gün gün, hatta saniye saniye kendi özgürlüğünüzü kaybediyorsunuz. Bu uğurda bir epeyce yoldaşım, yakın arkadaşım ve tanıdıklarım mahpusa atıldı, unutuldu. Artık isimleri bile bilinmiyor. halbuki bir hareketin öncüsü falan değillerdi. Yalnızca temel insan haklarını savunuyor ve talep ediyorlardı lakin özgürlüklerini kaybettiler. bu biçimde beşerler dünyanın bir hayli ülkesinde mahpusu boyluyor.
Julian Assange örneğin… Kendisini Ekvador’un Londra Büyükelçiliği’nde ve tutulduğu hapishanede ziyaret etme fırsatım oldu. Mahkemesine de katılıp dinledim. Artık 175 yılla yargılanmak üzere Amerika’ya geri iade ediliyor. meğer yaptığı tek şey, Wikileaks ismiyle bağımsız ve araştırmacı bir platform sunmaktı ve bu da halkın bilgi alma özgürlüğü için fazlaca kıymetliydi.
Eğer o hatalıysa, basın özgürlüğünü de söz özgürlüğünü de unutun gitsin. bu biçimde insanları korumazsak çağdaş toplumun epeyce kıymetli pahalarını de kaybederiz. Bugün Çin’de yöneticiler Julian Assange ve Edward Snowden hadiselerinin neticelerina bakıp Batı’nın basın ve söz özgürlüğüyle dalga geçiyor.
– Uygur Türkleri ve Türkiye Türkleri birebir kökene sahip ancak Uygur Türkleri’nin insan haklarını ihlal eden Çin karşısında Türkiye’nin tesirli bir halde sesini yükseltemediği eleştirisi var. Buna katılıyor musunuz?
Benim babamı vaktiyle Sincan’a, yani Uygurlar’ın olduğu yere sürgüne yollamışlardı. İnsan hakları konusu o kadar geniş bir coğrafyayı etkiliyor ki. Bu hakları hafifçee alırsak yahut onlara nasılsa daima sahip olacağımızı düşünüp tembelleşirsek sonu güzel olmaz.
Haklar, savunulduğu sürece vardır. Onları savunmazsanız yok olurlar. Türkiye’nin de özgürlüklerle ilgili her ülke üzere kendi problemleri var. Fakat İngiltere de kısa müddet evvel ülkedeki mültecileri Ruanda’ya göndermeyi düşünüyordu. Haklar konusunda hangi ülke hangisinden daha ileri yahut kim kimden daha üstün nasıl karar verilecek?
Ai Weiwei kimdir?
Şiir, fotoğraf, heykel ve belgesel sinemalara uzanan geniş bir yelpazede eserler veren 65 yaşındaki Çin asıllı sanatçı ve aktivist Ai Weiwei bugün çağdaş sanat dünyasının en ünlü isimlerinden biri.
Kendi yarattığı Fake isimli markası altında çalışmalarını sürdürüyor.
Çocukken babasının politik faaliyetleri niçiniyle ailece Uygur azınlığın yaşadığı Sincan’a sürüldü.
Baskı ve sansüre karşı duruşu, onu sık sık Çin hükümeti ile karşı karşıya getiriyor.
2015 yılında hakkında iddianame bile hazırlanmadan mahpusa atıldıktan daha sonra Çin dışına çıkmasına müsaade verildiğinden beri Avrupa’da sürgün hayatı yaşıyor ve oradaki insan haklarını da eleştiriyor.
Bir periyot İngiltere’de yaşadıktan daha sonra artık Portekiz’de yaşıyor ve Almanya’da çalışıyor. Çin’de kalan 90 yaşındaki annesini bakılırsameden ölmekten korkuyor.
Sanatından epeyce politik duruşuyla anılmaktan artık epey da hoşnut olmadığını anlatan Weiwei, “Belki kendi şahsi ömrüme daha hayli kıymet vermeliyim. Sonuçta bu dünyada hudutlu vaktimiz var” diyor.
Japonya’nın kültür alanında Nobel Mükafatı sayılan Praemium Imperiale’nin heykel kısmında bu yılki kazananı Çinli muhalif sanatçı ve aktivist Ai Weiwei oldu.
senelerdır Çin haricinde sürgün hayatı yaşayan Weiwei, mükafatını almak için geldiği Tokyo’da özgürlükler ve temel haklar için verdiği savaşla ilgili BBC Türkçe’ye konuştu.
Ai Weiwei, 1997 yılında Birleşik Krallık’tan Çin’e geçen ve Asya’da insan hakları ve özgürlüklerin kalelerinden olan Hong Kong’un son senelerdaki durumunu işaret ediyor.
Hong Kong’da güvenliği sağlama nedeni öne sürülerek Çin hükümetinin 2020 yılında yürürlüğe koyduğu Ulusal Güvenlik Yasası’na değinen Çinli sanatçı, bunun kararında son 25 yılda gelinen noktada Çin ve hakimiyetindeki bölgelerde kendisi üzere demokrasi yanlısı kişi, küme, dernek, medya kuruluşları ve personel sendikalarının gaye alındığını söylüyor.
Baskınlar, tutuklamalar, soruşturmalar ve varlıkların dondurulması üzere uygulamalar kararında insanların, en temel hak ve özgürlüklerine yapılan bu hücumlara artık tahammülünün kalmadığını lakin ses de çıkaramadıklarını anlatıyor.
Weiwei, yaptığı basın toplantısında 10 yıldır Şi Jinping’in mutlak hakimiyetindeki Çin’de basın ve söz özgürlüğünün olmayışını da eleştiriyor.
Çin’in Batılı kıymetleri almadan kapitalist bir sisteme dönüşmek istemesinden rahatsız olduğunu söyleyen Weiwei, Çin’i üç jenerasyondur yönetenlerden biri olan, odağına ekonomiyi ve bireylerin refahının artmasını alan ve “Haklar yahut özgürlükleri düşüneceğinize evvel zenginleşin” diyen Deng Xioping vaktinden beri gelinen noktanın üzücü olduğunu belirtiyor.
Weiwei, bugün ülkede sayıları binlere varan milyarderlerin bile özgürlüklerin kısıtlanmasından hisselerini aldıklarının altını çiziyor ve “Artık birinci evvel servet yapayım biçiminde konuşmuyorlar” diyor.
Çin Komünist Partisi, geçen hafta yapılan olağan kongresinde ülkeyi 10 yıldır yöneten Lider Şi Jinping’e daha evvel görülmemiş halde üçüncü kere beş yıllık yetki vermiş ve bir manada ülkenin ömür uzunluğu “imparatoru” haline gelen Jinping’in siyasetlerine dayanak çıkmıştı.
– Dünyada tabir özgürlüğü ve insan haklarının durumu hakkında ne düşünüyorsunuz? Örneğin şu an Çin’in idaresi altındaki Hong Kong’da yaşananlar?
2020’de Ulusal Güvenlik Yasası’nın yürürlüğe girmesinden daha sonra bunu “Hong Kong’un tabutuna çakılan son çivi” olarak nitelendirmiştim. Ondan evvel bağımsız ve otonom olan Hong Kong demokratik bir yerdi. Şimdilerde Çin’in Sincan yahut Şangay üzere rastgele bir bölgesine dönüştü. Tahminen sırada Tayvan var.
‘Assange hatalıysa söz özgürlüğünü unutun gitsin’
– Bir keresinde sizi tutuklayan bir polis memurunun “Sürekli özgürlük istediğini söylüyorsun fakat bu uğurda mahpusa düşüp kendi özgürlüğünü kaybediyorsun. Buna bedel mi?” halindeki sıradan sorusunun sizi oldukça düşündürdüğünü söylemiştiniz. Nitekim de komünist ve otoriter bir ülkede özgürlük savaşı vermek ve birtakım kıymetleri savunmak bir ömre paha mi?
Evet, bu epeyce gerçekçi bir soru ve beni oldukça düşündürüyor. Herkes için özgürlük isterken gün gün, hatta saniye saniye kendi özgürlüğünüzü kaybediyorsunuz. Bu uğurda bir epeyce yoldaşım, yakın arkadaşım ve tanıdıklarım mahpusa atıldı, unutuldu. Artık isimleri bile bilinmiyor. halbuki bir hareketin öncüsü falan değillerdi. Yalnızca temel insan haklarını savunuyor ve talep ediyorlardı lakin özgürlüklerini kaybettiler. bu biçimde beşerler dünyanın bir hayli ülkesinde mahpusu boyluyor.
Julian Assange örneğin… Kendisini Ekvador’un Londra Büyükelçiliği’nde ve tutulduğu hapishanede ziyaret etme fırsatım oldu. Mahkemesine de katılıp dinledim. Artık 175 yılla yargılanmak üzere Amerika’ya geri iade ediliyor. meğer yaptığı tek şey, Wikileaks ismiyle bağımsız ve araştırmacı bir platform sunmaktı ve bu da halkın bilgi alma özgürlüğü için fazlaca kıymetliydi.
Eğer o hatalıysa, basın özgürlüğünü de söz özgürlüğünü de unutun gitsin. bu biçimde insanları korumazsak çağdaş toplumun epeyce kıymetli pahalarını de kaybederiz. Bugün Çin’de yöneticiler Julian Assange ve Edward Snowden hadiselerinin neticelerina bakıp Batı’nın basın ve söz özgürlüğüyle dalga geçiyor.
– Uygur Türkleri ve Türkiye Türkleri birebir kökene sahip ancak Uygur Türkleri’nin insan haklarını ihlal eden Çin karşısında Türkiye’nin tesirli bir halde sesini yükseltemediği eleştirisi var. Buna katılıyor musunuz?
Benim babamı vaktiyle Sincan’a, yani Uygurlar’ın olduğu yere sürgüne yollamışlardı. İnsan hakları konusu o kadar geniş bir coğrafyayı etkiliyor ki. Bu hakları hafifçee alırsak yahut onlara nasılsa daima sahip olacağımızı düşünüp tembelleşirsek sonu güzel olmaz.
Haklar, savunulduğu sürece vardır. Onları savunmazsanız yok olurlar. Türkiye’nin de özgürlüklerle ilgili her ülke üzere kendi problemleri var. Fakat İngiltere de kısa müddet evvel ülkedeki mültecileri Ruanda’ya göndermeyi düşünüyordu. Haklar konusunda hangi ülke hangisinden daha ileri yahut kim kimden daha üstün nasıl karar verilecek?
Ai Weiwei kimdir?
Şiir, fotoğraf, heykel ve belgesel sinemalara uzanan geniş bir yelpazede eserler veren 65 yaşındaki Çin asıllı sanatçı ve aktivist Ai Weiwei bugün çağdaş sanat dünyasının en ünlü isimlerinden biri.
Kendi yarattığı Fake isimli markası altında çalışmalarını sürdürüyor.
Çocukken babasının politik faaliyetleri niçiniyle ailece Uygur azınlığın yaşadığı Sincan’a sürüldü.
Baskı ve sansüre karşı duruşu, onu sık sık Çin hükümeti ile karşı karşıya getiriyor.
2015 yılında hakkında iddianame bile hazırlanmadan mahpusa atıldıktan daha sonra Çin dışına çıkmasına müsaade verildiğinden beri Avrupa’da sürgün hayatı yaşıyor ve oradaki insan haklarını da eleştiriyor.
Bir periyot İngiltere’de yaşadıktan daha sonra artık Portekiz’de yaşıyor ve Almanya’da çalışıyor. Çin’de kalan 90 yaşındaki annesini bakılırsameden ölmekten korkuyor.
Sanatından epeyce politik duruşuyla anılmaktan artık epey da hoşnut olmadığını anlatan Weiwei, “Belki kendi şahsi ömrüme daha hayli kıymet vermeliyim. Sonuçta bu dünyada hudutlu vaktimiz var” diyor.