17 Ağustos 1999 Sarsıntısı‘nin 22. yılında, gerçeği bir sefer daha kamuoyunun gündemine geldi. Türkiye’de inşa edilen binaların zelzeleye hazırlıklı olmadığını gözler önüne seren Gölcük Zelzelesi; büyüklüğü, etkilediği alan ve sebep olduğu kayıplar açısından son yüzyılın en büyük sarsıntılarından biri olarak nitelendirilmektedir.
17 AĞUSTOS 1999 GÖLCÜK SARSINTISI 22. YILINDA UNUTULMADI
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 17 Ağustos sarsıntısının 22. yılı ötürüsıyla paylaştığı bildiride, acil dönüştürülmesi gereken bina sayısısın bir buçuk milyon olduğunu; önümüzdeki 5 yıl içerisinde 300 bini İstanbul’da olmak üzere dönüşümün tamamlanacağını söylemiş oldu. Kurum, vatandaşlara “Depreme karşı kentsel dönüşümü daima birlikte sağlayalım” davetinde bulundu.
Lider Vekili Hamza Taşdelen ise sarsıntı şuuru vurgusu yaparak, “Depremler bu ülkenin bir gerçeği, lakin ne vakit beşerler buna hazır değillerse, sarsıntılar bu biçimde bir afete dönüşüyor” dedi. Güllüoğlu, vatandaşlara AFAD gönüllüsü olmaları konusunda da davet yaptı.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİ KAÇ ŞİDDETİNDE OLDU?
16 Ağustos 1999 Pazartesi gününü 17 Ağustos 1999 Salı gününe bağlayan gece saat 03.02‘de, Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde 7.4 şiddetinde sarsıntı meydana geldi. 45 saniye süren sarsıntı, Marmara Bölgesi’nin biroldukça kentinde ağır hasarlara niye oldu.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİNDE KAÇ KİŞİ ÖLDÜ
Resmi raporlara nazaran 17 bin 480 kişi ömrünü kaybetti, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı. 285 bin 211 konut, 42 bin 902 iş yeri hasar gördü.
Kocaeli’de 9 bin 477, Sakarya’da 3 bin 891, Yalova’da 2 bin 504, İstanbul’da 981, Bolu’da 270, Bursa’da 268, Eskişehir’de 86 ve Zonguldak vilayet sonu ortasında de 3 kişi olmak üzere toplam 17 bin 480 kişinin can verdiği büyük felakette yüz binin üzerinde insan da evsiz kalmış, yaklaşık 24 bin kişi yaralanırken, biroldukca kişi de sakat kalmıştı.
17 AĞUSTOS 1999 DEPREMİ’NİN BİLANÇOSU
Yalnızca Kocaeli bölgesinde 17 bin civarında bina sarsıntının birinci dalgasında çökerken, 91 bin konut orta hasar, 102 bin 822 konut az hasar gördü. 14 bin 133 işyeri hasar gördü. zelzelenin akabinde bölgede yaklaşık 45 bin prefabrik konut yaptırıldı. 150 binin üzerinde vatandaş kalıcı konutlar yapılana kadar prefabrik ve çadırlarda barındı.
Resmi olmayan bilgilere göre ise yaklaşık 50 bin kişi hayatını kaybetti, ağır-hafifçe 100 bine yakın kişi de yaralandı.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİ NEREDE OLDU?
İzmit Sarsıntısı, Marmara Sarsıntısı, 17 Ağustos 1999 Sarsıntısı olarak da isimlendirilen Gölcük Zelzelesi; felaketin Türkiye endüstrisinin kalbinin attığı yerde ve ülkenin en ağır nüfuslu bölgesi İstanbul-Bolu sınırında meydana geldiğini düşündüğümüzde, Türkiye’nin yakın tarihini derinden etkileyen en değerli hadiselerden biri oldu. 133 bin 683 çöken bina ile yaklaşık 600 bin kişi evsiz kaldı. 16 milyon insan sarsıntıdan değişik seviyelerde etkilendi.
Cumhuriyet gazetesinin o periyot yayımlanan nüshasında yer alan, Fransız haber ajansı Agence France-Presse’ten (AFP) tarafınca hazırlanan grafikte, bu zelzeleye Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın sebep olduğunu belirtiyordu.
BÜYÜK İSTANBUL ZELZELESİ İÇİN ALINAN TEDBİRLER KÂFİ Mİ?
İstanbul’da son 10 yıldır beklediğimiz büyük sarsıntının gerçekleşmesi durumunda kent büyük yara alacak. Devlet hazinesinde toplanan paranın yüzde 45’nin İstanbul’dan geldiğini (diğer 80 vilayetten toplanan paranın yüzde 55 olduğunu, yani neredeyse yarı yarıya olduğunu) göz önünde bulundurursak ekonomik ve sosyolojik olarak şu yorumu yapabiliriz:
Bu ülkedeki bir kentin, bölgenin, coğrafyanın hatta tüm ülkenin başına bir şey gelmesi durumunda İstanbul bu ülkeyi tek başına sırtlayabilir, yaraları sarabilir. Fakat İstanbul’un ağır hasar alması durumunda tüm ülke İstanbul’a bakmakta zorlanabilir.
Ülkede siyaset hariç her şeyin başşehri İstanbul. 2015 yılında ülke çapında yaşadığımız ve tarihe geçen büyük elektrik kesintisinde ortaya çıkmıştı ki, bizim hiç bir afet durumunda ikinci planımız yok, ne yapacağımızı bilemiyoruz. En zirve yöneticisinden, sokaktaki insanına kadar bu durum maalesef bu biçimde.
O zelzele kaygısıyla parklara, insanların toplanması muhtemelen boş alanlara acil yardım konteynerleri konmuştu. 1999-2002 yılları içinde İstanbul Valiliği tarafınca 310’u mutlaklaşmış toplam 470 adet belirlenmişti. Bugün bu alanların dörtte üçünün yapılaşmaya açılarak betonlaştırıldı. Güzel, sarsıntı hazırlığı demek sağa sola acil yardım konteynerleri koymak demek midir, o da başka bir tartışma konusu.
Kentsel Dönüşüm projesi, Fikirtepe ve Zeytinburnu’ndaki bir-iki mahalleden öteye gidemedi. Yani zelzele hazırlığımız maalesef kağıt üzerinde kaldı.
17 AĞUSTOS 1999 SARSINTISI YARGILAMALARI VE VERİLEN CEZALAR
İmal yanlışlarından dolayı çöken binaların müteahhitlerine, yaklaşık 2100 dava açılmıştır. Yaşanan onca acıların kararında bu davaların 1800’ü tüzel boşluklardan dolayı cezasız sonuçlanmıştır. Geriye kalan 300 davanın 110 kadarında ceza verilmiş, bir birçok ertelenerek 7.5 yıllık vakit aşımı mühletleri dolduğu için vakit aşımına uğramış ve düşmüştür.
Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen mahpus cezaları ertelendi.
Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi.
Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi.
Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer’in oğluyla ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava vakit aşımına girdi.
Sakarya: 695 davadan 5 bireye ceza çıktı.
Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10’ar ay mahpus cezası aldı.6’sının cezası infaz edildi, 6’sı için mühlet istendi.
Yalova: 173 dava açıldı, şimdi tamamı sonuçlandı. Ceza aldığı bilinen tek isim Veli Göçer 18 yıl 9 ay mahpusa mahkûm edildi.
Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldığı sanılıyor. Yargılamaların kararında hiç kimse cezaevine girmedi.
17 AĞUSTOS 1999 GÖLCÜK SARSINTISI GAZETE MANŞETLERİ
17 Ağustos 1999 gününe özel kimi gazeteler ‘yıldırım baskı’ yapmıştı. Afetin meydana geldiği saate kadar gazetelerin basımı bitmiş, dağıtılmak üzere yola çıkmıştı. Zelzelenin akabinde ise birtakım ulusal gazeteler mevcut nüshalarından başka olarak tıpkı gün yeni bir nüsha daha hazırladılar.
Yıldırım baskı yapan gazetelerden biri de Sabah gazetesiydi. Gazete yıldırım baskısına “Deprem” manşetiyle çıkmıştı. Sürmanşet ve spot cümlede şu tabirlere yer veriliyordu:
İstanbul, Adapazarı, İzmit, Eskişehir’de fazlaca sayıda meyyit var.
Merkez üssü İzmit olan 6.7 şiddetindeki zelzele tam 45 saniye Türkiye’yi salladı.
Sarsıntının İstanbul’da en büyük tesiri Avcılar, Sefaköy, Bayrampaşa, Halkalı, Zeytinburnu, Fatih, Eminönü’nde yaşandı. Avcılar’da 10 apartmanın çöktüğü enkaz altında epey sayıda meyyit ve yaralı bulunduğu bildirildi. Başka ilçelerde can kaybı olup olmadığı öğrenilemedi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ali Müfit Gürtuna, sabah saat 05.00 itibariyle kendilerine 100’den çok binanın yıkıldığı haberinin geldiğini belirtip “Bütün gücümüzle yardıma koşuyoruz” dedi. pek hayli bölgeye yardım yetişmediği için kurtarma çalışmalarını vatandaşlar yaptı.
***
Hastanelerde de büyük bir panik yaşandı. Çapa’da camdan atlayan bir kişi hayatını kaybetti. Ankara’da kriz merkezi kuruldu.
Sarsıntının akabinde kısa bir süre daha sonra zelzele bölgelerinde elektrikler kesildi. Cep ve şehirlerarası telefonlar devre dışı kaldı.
18 Ağustos günü felaketin boyutu yavaş yavaş ortaya çıkarken birtakım gazeteler logolarını siyah renge bürüyerek piyasaya çıkmıştı.
Hürriyet, “Katiller” manşetiyle gereçten çalarak bina inşa eden müteahhitlere dikkati çekiyordu. “bir daha çürük inşaat. bir daha hırsız ve vicdansız müteahhitler” spot cümlesinin akabinde Japonlar’ın hazırladığı raporu hatırlatıyordu:
Toplu Konut Yönetimi’nin Japonlar hazırlattığı raporda 6.5 şiddetindeki bir zelzelede “İstanbul ve İzmit etrafındaki kamu binaları yıkılır ve büyük bir facia yaşanır” denilmişti.
Gerçekten dün meydana gelen sarsıntıda, raporun işaret ettiği facia, Gölcük Deniz Komutanlığı’ndaki askeri tesisin de çökmesiyle yaşandı. Burada yüzden çok subay ve askerimiz şehit oldu.
Sürmanşette ise ortaya çıkan acıklı tablonun birinci bilgilerina yer veriliyordu:
Ağlıyoruz
7 şiddetinin üstündeki zelzele 45 saniye sürdü ve Türkiye’yi yasa boğdu.
Son durum: 2011 meyyit, 10 bin 746 yaralı
03.01’de meydana gelen ve merkez üssü Kocaeli olan zelzele en büyük hasarı İzmit ve Adapazarı’nda yaptı. Yalova ve Gölcük yerle bir oldu. İstanbul’da da milyonlar sokağa döküldü, Avcılar ağır hasar gördü.
Enkaz kazıldıkça ceset çıkıyor
Zelzeleyle birlikte kentlerde elektrik kesildi, telefonlar sustu. Enkaz altında kalan ve ‘imdat’ çığlıkları atanların yardımına, sarsıntının birinci şokunu atlatan vatandaşlar yetişti. Enkaz kazıldıkça ceset çıktı.
TÜPRAŞ bahtına terk edildi
Asıl zelzelesi, 300’ü aşkın artçısı izledi. Sarsıntı yüzünden İstanbul-Adapazarı TEM otoyolu ve İstanbul-Ankara tren yolu kullanılamaz hale geldi. Yangın çıkan İzmit’teki TÜPRAŞ rafinerisi bahtına terk edildi.
Radikal’in manşeti epeyce netti:
ÇÖKTÜK
Zelzele yıktı, devlet baktı: İki binden çok meyyit, halk çaresiz.
Türkiye’nin en gelişmiş sanayi bölgeleri yerle bir oldu, Gölcük’te karargah çöktü. Kurtarma tam bir fiyasko.
Milyonlar sokaktaydı
Evvelki gece saat 03.02’de başlayan ve 45 saniye süren zelzelede 2 binden çok kişi öldü, enkaz altında 3 binden epeyce insan olduğu açıklandı. Zelzele daha sonrası su ve elektrikler kesildi; milyonlarca insan iki gecedir sokakta. İrtibat felç. TÜPRAŞ yangını sürüyor.
Binlerce bina enkaz
Eskişehir, Bolu, Zonguldak, Kocaeli merkez ve Gölcük, Adapazarı, Yalova ile başta Avcılar olmak üzere İstanbul’da binlerce bina yerle bir. Karayolları çatladı, köprüler, resmi binalar yıkıldı. Gölcük Donanma Komutanlığı’nda Deniz Harp Okulu Kumandanı Tümamiral Orhan Aydın dahil 182 kişi enkaz altında kaldı. Komutanlıktaki karargâh da çöktü.
Milliyet gazetesi birinci günün bilançosunu veriyordu:
2168 meyyit, 11622 yaralı
“Halk sahipsiz” manşetiyle çıkan gazete, ülkenin en gelişmiş ve en kalabalık vilayetlerinin yer aldığı Batı bölgesinin yıkıldığını, yetkililerin aciz kaldığını belirtiyordu.
Kocaeli
Zelzelenin merkez üssü olan kent savaş alanına döndü. 933 kişi can verdi.
Sakarya
Meskenler karton üzere yıkıldı. Varyant otobüsün üstüne düştü. Meyyit sayısı 560 ve artıyor.
İstanbul
Dev kent ‘çadırkent’e döndü. Enkaz altından hâlâ imdat çığlıkları geliyor.
18 Ağustos 1999 nüshasına siyah logoyla çıkan Star gazetesi manşetinde, meskenlerin tamamı ya yıkılmış ya da yan yatmış durumda olan çarpıcı bir fotoğraf kullanmıştı.
Gazete, Kocaeli’deki TÜPRAŞ rafinerisinde başlayan büyük yangını “Alev Alev” başlığıyla duyurmuştu. TÜPRAŞ’taki yangın tam 5 gün daha sonra söndürülebilecekti.
Haber metninde yangınla ilgili şu tabirlere yer veriliyordu:
TÜPRAŞ… Türkiye’nin en büyük rafinerisi… İktisadın can damarı… Türkiye’yi yıkan sarsıntıya o da dayanamadı. Ham petrol kulesi yıkıldı. Petrol tankları alev aldı. Rafineri günboyu yandı. Müdahale edilemedi. Havadan söndürme yardımı istendiğinde saatler 22.00’yi gösteriyordu. Ve iş işten geçmişti. TÜPRAŞ, ikinci bir sarsıntı üzere bağrımıza saplandı.
“Acımız Büyük” manşetini atan Cumhuriyet gazetesi, binlerce yurttaşın ömrünü kaybettiğini aktarmıştı:
Adapazarı, Yalova, İstanbul, Kocaeli, Bolu ve Eskişehir’de yüzlerce bina yıkıldı. Çok sayıda yurttaş, enkaz altında kalarak ya da dehşetten binalardan atlayarak yaralanırken binlerce kişi öldü. Adapazarı’nda 560, Kocaeli’de 844, Yalova’da 229, İstanbul’da 215, Bolu’da 133, Bursa’da 10, Eskişehir’de ise 13 kişinin öldüğü katılaştı. Kocaeli’de sarsıntıdan bilhassa kıyı kesitlerdeki binalar etkilendi. Körfez, Derince, Gebze, Karamürsel ve Gölcük’te birinci belirlemelere nazaran 100’ün üzerinde bina büsbütün çöktü.
Gazete, Gölcük’teki Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tesislerinin yerle bir olduğunu aktarmış, tesislerde 20 asker şehit olurken 200 kişinin hala enkaz altında olduğu belirtmişti.
O periyoda ilişkin bir gazete haberinde, İstanbul-Bolu bölgesinde OHAL ilan edilmesi, koordinatörlüğüne de ‘Süper Vali’ olarak bilinen merhum Recep Yazıcıoğlu‘nun getirilmesi isteniyor. (Yazıcıoğlu, ömrünü kaybedene kadar gerçekleştirdiği hizmetleriyle her insanın takdirini ve inancını kazanmış, ismine kitaplar yazılmış, ömrü dizi ve sinemalara husus olmuştur.)
OHAL ilan edilsin
Zelzelede yaşanan kargaşayı önlemek için, olağanüstü hal ilan edilmesi ve koordinatörlüğüne Erzincan Valisi Recep Yazıcıoğlu’nun getirilmesi isteniyor.
Zelzelenin şiddeti, tren raylarının kaymasından anlaşılabilir.
Körfez’de bu çeşit imgelere pek sık rastlanmıştı. Ya kara kesiminin yükselmesiyle deniz sığ suya dönüşmüştü…
…ya da kara modülünün aşağıya inmesiyle birfazlaca mesken denize gömülmüştü.
17 AĞUSTOS 1999 GÖLCÜK SARSINTISI 22. YILINDA UNUTULMADI
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 17 Ağustos sarsıntısının 22. yılı ötürüsıyla paylaştığı bildiride, acil dönüştürülmesi gereken bina sayısısın bir buçuk milyon olduğunu; önümüzdeki 5 yıl içerisinde 300 bini İstanbul’da olmak üzere dönüşümün tamamlanacağını söylemiş oldu. Kurum, vatandaşlara “Depreme karşı kentsel dönüşümü daima birlikte sağlayalım” davetinde bulundu.
Lider Vekili Hamza Taşdelen ise sarsıntı şuuru vurgusu yaparak, “Depremler bu ülkenin bir gerçeği, lakin ne vakit beşerler buna hazır değillerse, sarsıntılar bu biçimde bir afete dönüşüyor” dedi. Güllüoğlu, vatandaşlara AFAD gönüllüsü olmaları konusunda da davet yaptı.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİ KAÇ ŞİDDETİNDE OLDU?
16 Ağustos 1999 Pazartesi gününü 17 Ağustos 1999 Salı gününe bağlayan gece saat 03.02‘de, Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde 7.4 şiddetinde sarsıntı meydana geldi. 45 saniye süren sarsıntı, Marmara Bölgesi’nin biroldukça kentinde ağır hasarlara niye oldu.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİNDE KAÇ KİŞİ ÖLDÜ
Resmi raporlara nazaran 17 bin 480 kişi ömrünü kaybetti, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı. 285 bin 211 konut, 42 bin 902 iş yeri hasar gördü.
Kocaeli’de 9 bin 477, Sakarya’da 3 bin 891, Yalova’da 2 bin 504, İstanbul’da 981, Bolu’da 270, Bursa’da 268, Eskişehir’de 86 ve Zonguldak vilayet sonu ortasında de 3 kişi olmak üzere toplam 17 bin 480 kişinin can verdiği büyük felakette yüz binin üzerinde insan da evsiz kalmış, yaklaşık 24 bin kişi yaralanırken, biroldukca kişi de sakat kalmıştı.
17 AĞUSTOS 1999 DEPREMİ’NİN BİLANÇOSU
Yalnızca Kocaeli bölgesinde 17 bin civarında bina sarsıntının birinci dalgasında çökerken, 91 bin konut orta hasar, 102 bin 822 konut az hasar gördü. 14 bin 133 işyeri hasar gördü. zelzelenin akabinde bölgede yaklaşık 45 bin prefabrik konut yaptırıldı. 150 binin üzerinde vatandaş kalıcı konutlar yapılana kadar prefabrik ve çadırlarda barındı.
Resmi olmayan bilgilere göre ise yaklaşık 50 bin kişi hayatını kaybetti, ağır-hafifçe 100 bine yakın kişi de yaralandı.
17 AĞUSTOS 1999 ZELZELESİ NEREDE OLDU?
İzmit Sarsıntısı, Marmara Sarsıntısı, 17 Ağustos 1999 Sarsıntısı olarak da isimlendirilen Gölcük Zelzelesi; felaketin Türkiye endüstrisinin kalbinin attığı yerde ve ülkenin en ağır nüfuslu bölgesi İstanbul-Bolu sınırında meydana geldiğini düşündüğümüzde, Türkiye’nin yakın tarihini derinden etkileyen en değerli hadiselerden biri oldu. 133 bin 683 çöken bina ile yaklaşık 600 bin kişi evsiz kaldı. 16 milyon insan sarsıntıdan değişik seviyelerde etkilendi.
Cumhuriyet gazetesinin o periyot yayımlanan nüshasında yer alan, Fransız haber ajansı Agence France-Presse’ten (AFP) tarafınca hazırlanan grafikte, bu zelzeleye Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın sebep olduğunu belirtiyordu.
BÜYÜK İSTANBUL ZELZELESİ İÇİN ALINAN TEDBİRLER KÂFİ Mİ?
İstanbul’da son 10 yıldır beklediğimiz büyük sarsıntının gerçekleşmesi durumunda kent büyük yara alacak. Devlet hazinesinde toplanan paranın yüzde 45’nin İstanbul’dan geldiğini (diğer 80 vilayetten toplanan paranın yüzde 55 olduğunu, yani neredeyse yarı yarıya olduğunu) göz önünde bulundurursak ekonomik ve sosyolojik olarak şu yorumu yapabiliriz:
Bu ülkedeki bir kentin, bölgenin, coğrafyanın hatta tüm ülkenin başına bir şey gelmesi durumunda İstanbul bu ülkeyi tek başına sırtlayabilir, yaraları sarabilir. Fakat İstanbul’un ağır hasar alması durumunda tüm ülke İstanbul’a bakmakta zorlanabilir.
Ülkede siyaset hariç her şeyin başşehri İstanbul. 2015 yılında ülke çapında yaşadığımız ve tarihe geçen büyük elektrik kesintisinde ortaya çıkmıştı ki, bizim hiç bir afet durumunda ikinci planımız yok, ne yapacağımızı bilemiyoruz. En zirve yöneticisinden, sokaktaki insanına kadar bu durum maalesef bu biçimde.
O zelzele kaygısıyla parklara, insanların toplanması muhtemelen boş alanlara acil yardım konteynerleri konmuştu. 1999-2002 yılları içinde İstanbul Valiliği tarafınca 310’u mutlaklaşmış toplam 470 adet belirlenmişti. Bugün bu alanların dörtte üçünün yapılaşmaya açılarak betonlaştırıldı. Güzel, sarsıntı hazırlığı demek sağa sola acil yardım konteynerleri koymak demek midir, o da başka bir tartışma konusu.
Kentsel Dönüşüm projesi, Fikirtepe ve Zeytinburnu’ndaki bir-iki mahalleden öteye gidemedi. Yani zelzele hazırlığımız maalesef kağıt üzerinde kaldı.
17 AĞUSTOS 1999 SARSINTISI YARGILAMALARI VE VERİLEN CEZALAR
İmal yanlışlarından dolayı çöken binaların müteahhitlerine, yaklaşık 2100 dava açılmıştır. Yaşanan onca acıların kararında bu davaların 1800’ü tüzel boşluklardan dolayı cezasız sonuçlanmıştır. Geriye kalan 300 davanın 110 kadarında ceza verilmiş, bir birçok ertelenerek 7.5 yıllık vakit aşımı mühletleri dolduğu için vakit aşımına uğramış ve düşmüştür.
Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava vakit aşımına uğradı.
Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen mahpus cezaları ertelendi.
Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi.
Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi.
Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer’in oğluyla ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava vakit aşımına girdi.
Sakarya: 695 davadan 5 bireye ceza çıktı.
Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10’ar ay mahpus cezası aldı.6’sının cezası infaz edildi, 6’sı için mühlet istendi.
Yalova: 173 dava açıldı, şimdi tamamı sonuçlandı. Ceza aldığı bilinen tek isim Veli Göçer 18 yıl 9 ay mahpusa mahkûm edildi.
Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldığı sanılıyor. Yargılamaların kararında hiç kimse cezaevine girmedi.
17 AĞUSTOS 1999 GÖLCÜK SARSINTISI GAZETE MANŞETLERİ
17 Ağustos 1999 gününe özel kimi gazeteler ‘yıldırım baskı’ yapmıştı. Afetin meydana geldiği saate kadar gazetelerin basımı bitmiş, dağıtılmak üzere yola çıkmıştı. Zelzelenin akabinde ise birtakım ulusal gazeteler mevcut nüshalarından başka olarak tıpkı gün yeni bir nüsha daha hazırladılar.
Yıldırım baskı yapan gazetelerden biri de Sabah gazetesiydi. Gazete yıldırım baskısına “Deprem” manşetiyle çıkmıştı. Sürmanşet ve spot cümlede şu tabirlere yer veriliyordu:
İstanbul, Adapazarı, İzmit, Eskişehir’de fazlaca sayıda meyyit var.
Merkez üssü İzmit olan 6.7 şiddetindeki zelzele tam 45 saniye Türkiye’yi salladı.
Sarsıntının İstanbul’da en büyük tesiri Avcılar, Sefaköy, Bayrampaşa, Halkalı, Zeytinburnu, Fatih, Eminönü’nde yaşandı. Avcılar’da 10 apartmanın çöktüğü enkaz altında epey sayıda meyyit ve yaralı bulunduğu bildirildi. Başka ilçelerde can kaybı olup olmadığı öğrenilemedi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ali Müfit Gürtuna, sabah saat 05.00 itibariyle kendilerine 100’den çok binanın yıkıldığı haberinin geldiğini belirtip “Bütün gücümüzle yardıma koşuyoruz” dedi. pek hayli bölgeye yardım yetişmediği için kurtarma çalışmalarını vatandaşlar yaptı.
***
Hastanelerde de büyük bir panik yaşandı. Çapa’da camdan atlayan bir kişi hayatını kaybetti. Ankara’da kriz merkezi kuruldu.
Sarsıntının akabinde kısa bir süre daha sonra zelzele bölgelerinde elektrikler kesildi. Cep ve şehirlerarası telefonlar devre dışı kaldı.
18 Ağustos günü felaketin boyutu yavaş yavaş ortaya çıkarken birtakım gazeteler logolarını siyah renge bürüyerek piyasaya çıkmıştı.
Hürriyet, “Katiller” manşetiyle gereçten çalarak bina inşa eden müteahhitlere dikkati çekiyordu. “bir daha çürük inşaat. bir daha hırsız ve vicdansız müteahhitler” spot cümlesinin akabinde Japonlar’ın hazırladığı raporu hatırlatıyordu:
Toplu Konut Yönetimi’nin Japonlar hazırlattığı raporda 6.5 şiddetindeki bir zelzelede “İstanbul ve İzmit etrafındaki kamu binaları yıkılır ve büyük bir facia yaşanır” denilmişti.
Gerçekten dün meydana gelen sarsıntıda, raporun işaret ettiği facia, Gölcük Deniz Komutanlığı’ndaki askeri tesisin de çökmesiyle yaşandı. Burada yüzden çok subay ve askerimiz şehit oldu.
Sürmanşette ise ortaya çıkan acıklı tablonun birinci bilgilerina yer veriliyordu:
Ağlıyoruz
7 şiddetinin üstündeki zelzele 45 saniye sürdü ve Türkiye’yi yasa boğdu.
Son durum: 2011 meyyit, 10 bin 746 yaralı
03.01’de meydana gelen ve merkez üssü Kocaeli olan zelzele en büyük hasarı İzmit ve Adapazarı’nda yaptı. Yalova ve Gölcük yerle bir oldu. İstanbul’da da milyonlar sokağa döküldü, Avcılar ağır hasar gördü.
Enkaz kazıldıkça ceset çıkıyor
Zelzeleyle birlikte kentlerde elektrik kesildi, telefonlar sustu. Enkaz altında kalan ve ‘imdat’ çığlıkları atanların yardımına, sarsıntının birinci şokunu atlatan vatandaşlar yetişti. Enkaz kazıldıkça ceset çıktı.
TÜPRAŞ bahtına terk edildi
Asıl zelzelesi, 300’ü aşkın artçısı izledi. Sarsıntı yüzünden İstanbul-Adapazarı TEM otoyolu ve İstanbul-Ankara tren yolu kullanılamaz hale geldi. Yangın çıkan İzmit’teki TÜPRAŞ rafinerisi bahtına terk edildi.
Radikal’in manşeti epeyce netti:
ÇÖKTÜK
Zelzele yıktı, devlet baktı: İki binden çok meyyit, halk çaresiz.
Türkiye’nin en gelişmiş sanayi bölgeleri yerle bir oldu, Gölcük’te karargah çöktü. Kurtarma tam bir fiyasko.
Milyonlar sokaktaydı
Evvelki gece saat 03.02’de başlayan ve 45 saniye süren zelzelede 2 binden çok kişi öldü, enkaz altında 3 binden epeyce insan olduğu açıklandı. Zelzele daha sonrası su ve elektrikler kesildi; milyonlarca insan iki gecedir sokakta. İrtibat felç. TÜPRAŞ yangını sürüyor.
Binlerce bina enkaz
Eskişehir, Bolu, Zonguldak, Kocaeli merkez ve Gölcük, Adapazarı, Yalova ile başta Avcılar olmak üzere İstanbul’da binlerce bina yerle bir. Karayolları çatladı, köprüler, resmi binalar yıkıldı. Gölcük Donanma Komutanlığı’nda Deniz Harp Okulu Kumandanı Tümamiral Orhan Aydın dahil 182 kişi enkaz altında kaldı. Komutanlıktaki karargâh da çöktü.
Milliyet gazetesi birinci günün bilançosunu veriyordu:
2168 meyyit, 11622 yaralı
“Halk sahipsiz” manşetiyle çıkan gazete, ülkenin en gelişmiş ve en kalabalık vilayetlerinin yer aldığı Batı bölgesinin yıkıldığını, yetkililerin aciz kaldığını belirtiyordu.
Kocaeli
Zelzelenin merkez üssü olan kent savaş alanına döndü. 933 kişi can verdi.
Sakarya
Meskenler karton üzere yıkıldı. Varyant otobüsün üstüne düştü. Meyyit sayısı 560 ve artıyor.
İstanbul
Dev kent ‘çadırkent’e döndü. Enkaz altından hâlâ imdat çığlıkları geliyor.
18 Ağustos 1999 nüshasına siyah logoyla çıkan Star gazetesi manşetinde, meskenlerin tamamı ya yıkılmış ya da yan yatmış durumda olan çarpıcı bir fotoğraf kullanmıştı.
Gazete, Kocaeli’deki TÜPRAŞ rafinerisinde başlayan büyük yangını “Alev Alev” başlığıyla duyurmuştu. TÜPRAŞ’taki yangın tam 5 gün daha sonra söndürülebilecekti.
Haber metninde yangınla ilgili şu tabirlere yer veriliyordu:
TÜPRAŞ… Türkiye’nin en büyük rafinerisi… İktisadın can damarı… Türkiye’yi yıkan sarsıntıya o da dayanamadı. Ham petrol kulesi yıkıldı. Petrol tankları alev aldı. Rafineri günboyu yandı. Müdahale edilemedi. Havadan söndürme yardımı istendiğinde saatler 22.00’yi gösteriyordu. Ve iş işten geçmişti. TÜPRAŞ, ikinci bir sarsıntı üzere bağrımıza saplandı.
“Acımız Büyük” manşetini atan Cumhuriyet gazetesi, binlerce yurttaşın ömrünü kaybettiğini aktarmıştı:
Adapazarı, Yalova, İstanbul, Kocaeli, Bolu ve Eskişehir’de yüzlerce bina yıkıldı. Çok sayıda yurttaş, enkaz altında kalarak ya da dehşetten binalardan atlayarak yaralanırken binlerce kişi öldü. Adapazarı’nda 560, Kocaeli’de 844, Yalova’da 229, İstanbul’da 215, Bolu’da 133, Bursa’da 10, Eskişehir’de ise 13 kişinin öldüğü katılaştı. Kocaeli’de sarsıntıdan bilhassa kıyı kesitlerdeki binalar etkilendi. Körfez, Derince, Gebze, Karamürsel ve Gölcük’te birinci belirlemelere nazaran 100’ün üzerinde bina büsbütün çöktü.
Gazete, Gölcük’teki Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tesislerinin yerle bir olduğunu aktarmış, tesislerde 20 asker şehit olurken 200 kişinin hala enkaz altında olduğu belirtmişti.
O periyoda ilişkin bir gazete haberinde, İstanbul-Bolu bölgesinde OHAL ilan edilmesi, koordinatörlüğüne de ‘Süper Vali’ olarak bilinen merhum Recep Yazıcıoğlu‘nun getirilmesi isteniyor. (Yazıcıoğlu, ömrünü kaybedene kadar gerçekleştirdiği hizmetleriyle her insanın takdirini ve inancını kazanmış, ismine kitaplar yazılmış, ömrü dizi ve sinemalara husus olmuştur.)
OHAL ilan edilsin
Zelzelede yaşanan kargaşayı önlemek için, olağanüstü hal ilan edilmesi ve koordinatörlüğüne Erzincan Valisi Recep Yazıcıoğlu’nun getirilmesi isteniyor.
Zelzelenin şiddeti, tren raylarının kaymasından anlaşılabilir.
Körfez’de bu çeşit imgelere pek sık rastlanmıştı. Ya kara kesiminin yükselmesiyle deniz sığ suya dönüşmüştü…
…ya da kara modülünün aşağıya inmesiyle birfazlaca mesken denize gömülmüştü.